Myiarchus

género de aves paseriformes

Myiarchus es un género de aves paseriformes perteneciente a la familia Tyrannidae que agrupa a numerosas especies nativas de las Américas, algunas de las cuales se reproducen desde el sureste de Canadá y Estados Unidos migrando hacia el sur, y que se distribuyen desde México, por toda América Central, islas del Caribe, América del Sur (inclusive islas Galápagos), hasta el centro sur de Argentina.[10]​ A sus miembros se les conoce por el nombre común de copetones[11]​ y también burlistos, atrapamoscas, chileros o güises, entre otros.[12]

 
Myiarchus

Myiarchus ferox, la especie tipo del género.
Taxonomía
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Aves
Orden: Passeriformes
Familia: Tyrannidae
Subfamilia: Tyranninae
Tribu: Myiarchini
Género: Myiarchus
Cabanis, 1844[1]
Especie tipo
Muscicapa ferox = Myiarchus ferox[2][3]
Gmelin, 1789
Especies
22, véase el texto.
Sinonimia

Onychopterus Reichenbach, 1850[4]
Kaupornis Bonaparte, 1854[5]
Myionax Cabanis & Heine, 1859[6]
Eribates Ridgway, 1893[7]
Hylonax Ridgway, 1905[8]
Muscifur Bangs & T.E. Penard, 1921[9]
Myarchus (variación)

Etimología editar

El nombre genérico masculino «Myiarchus» se compone de las palabras del griego «μυια muia, μυιας muias» que significa ‘mosca’, y «αρχος arkhos» que significa ‘jefe’.[13]

Características editar

Las aves de este género son un numeroso grupo de tiránidos bastante grandes, midiendo entre 16 y 20 cm de longitud, encontrados ampliamente en ambientes semi-abiertos o bordes de bosques. La mayoría son muy similares entre sí en patrón de plumaje, en general pardo oliváceo por arriba, pecho y garganta grisáceos y vientre amarillento (con la notable excepción del todo rufo M. semirufus), por lo que es mejor identificarlos por sus cantos generalmente diferenciados y sus zonas de distribución. Exhiben una crista generalmente del mismo color pero más oscura que el dorso, las alas son oscuras con bordes y dos barras grisáceo pálido. Usualmente construyen sus nidos en cavidades en árboles.[14]

Taxonomía editar

Los datos genéticos de Joseph et al. 2004[15]​ indican que el género es monofilético, con la posible excepción de los morfológicamente diferentes M. semirufus y M. magnirostris. Dentro del género son evidentes dos clados principales: (1) el grupo primariamente sudamericano compuesto de todas las especies residentes (semirufus, tuberculifer, swainsoni, venezuelensis, panamensis, apicalis, phaeocephalus, cephalotes y magnirostris) con la excepción de M. tyrannulus e incluyendo al jamaicano M. barbirostris, y (2) un grupo centroamericano - norteamericano - caribeño compuesto de las especies restantes y M. tyrannulus.[16]

Los amplios estudios genético-moleculares realizados por Tello et al. (2009) descubrieron una cantidad de relaciones novedosas dentro de la familia Tyrannidae que todavía no están reflejadas en la mayoría de las clasificaciones.[17]​ Siguiendo estos estudios, Ohlson et al. (2013) propusieron dividir Tyrannidae en cinco familias. Según el ordenamiento propuesto, Myiarchus permanece en Tyrannidae, en una subfamilia Tyranninae Vigors, 1825, en una tribu Myiarchini Hellmayr, 1927, junto a Casiornis, Sirystes y Rhytipterna.[18]

Lista de especies editar

Según las clasificaciones del Congreso Ornitológico Internacional (IOC)[19]​ y Clements Checklist/eBird,[10]​ agrupa a las siguientes especies, con su respectivo nombre común de acuerdo con la Sociedad Española de Ornitología (SEO):[11]

Imagen Nombre científico Autor Nombre común Estado de conservación[20] Distribución
  Myiarchus semirufus P.L. Sclater & Salvin, 1878 copetón rufo
VU
 
  Myiarchus yucatanensis Lawrence, 1871 copetón yucateco
LC
 
  Myiarchus barbirostris (Swainson, 1827) copetón jamaicano
LC
 
  Myiarchus tuberculifer (d'Orbigny & Lafresnaye ,1837) copetón capirotado
LC
 
  Myiarchus swainsoni Cabanis & Heine ,1860 copetón de Swainson
LC
 
  Myiarchus venezuelensis Lawrence, 1865 copetón venezolano
LC
 
  Myiarchus panamensis Lawrence, 1861 copetón panameño
LC
 
  Myiarchus ferox (Gmelin, 1789) copetón feroz
LC
 
  Myiarchus apicalis P.L. Sclater & Salvin, 1881 copetón apical
LC
 
  Myiarchus cephalotes Taczanowski, 1880 copetón montañero
LC
 
  Myiarchus phaeocephalus P.L. Sclater, 1860 copetón tiznado
LC
 
  Myiarchus cinerascens (Lawrence, 1851) copetón cenizo
LC
 
  Myiarchus nuttingi Ridgway, 1882 copetón de Nutting
LC
 
  Myiarchus crinitus (Linnaeus, 1758) copetón viajero
LC
 
  Myiarchus tyrannulus (Statius Müller, 1776) copetón tiranillo
LC
 
  Myiarchus magnirostris (Gould, 1839) copetón de Galápagos
LC
 
  Myiarchus nugator Riley, 1904 copetón de Granada
LC
 
  Myiarchus validus Cabanis, 1847 copetón colirrufo
LC
 
  Myiarchus sagrae (Gundlach, 1852) copetón de De La Sagra
LC
 
  Myiarchus stolidus (Gosse, 1847) copetón bobito
LC
 
  Myiarchus antillarum (Bryant, 1866) copetón puertorriqueño
LC
 
  Myiarchus oberi Lawrence, 1877 copetón de Ober
LC
 

Referencias editar

  1. Cabanis, J., 1844 en:Tschudi, J.J. von (1844). «Avium conspectus quae in Republica Peruana reperiuntur et pleraeque observatae vel collectae sunt in itinere». Archiv für Naturgeschichte (en latín). 10: 376 pp. + 8 tt. Pt1: 262-317. Berlín: Nicholai'schen Buchhandlung. Myiarchus p. 272 Disponible en Biodiversitas Heritage Library. ISSN 0365-6136. 
  2. Zoonomen Nomenclatural data (2013) Alan P. Peterson. Ver Myiarchus en Tyrannidae. Acceso: 29 de septiembre de 2015.
  3. Copetón feroz Myiarchus ferox (Gmelin, JF, 1789) en Avibase. Consultada el 29 de septiembre de 2015.
  4. Onychopterus Richmond Index – Genera Oberholseria - Oxuirus – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  5. Kauponis Richmond Index – Genera Kakamega - Kurutreron – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  6. Myionax Richmond Index – Genera MacabraMyzanthe – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  7. Eribates Richmond Index – Genera Eafa - Eyramytis – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  8. Hylonax Richmond Index – Genera Haagneria - Hyreus – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  9. Muscifur Richmond Index – Genera MacabraMyzanthe – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
  10. a b Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, D. Roberson, T. A. Fredericks, B. L. Sullivan & C. L. Wood (2017). The eBird/Clements checklist of Birds of the World: v2017 (Planilla Excel) (en inglés). Disponible para descarga. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology. 
  11. a b Bernis, F; De Juana, E; Del Hoyo, J; Fernández-Cruz, M; Ferrer, X; Sáez-Royuela, R; Sargatal, J (2004). «Nombres en castellano de las aves del mundo recomendados por la Sociedad Española de Ornitología (Novena parte: Orden Passeriformes, Familias Cotingidae a Motacillidae)». Ardeola. Handbook of the Birds of the World (Madrid: SEO/BirdLife) 51 (2): 491-499. ISSN 0570-7358. Consultado el 29 de septiembre de 2015. P. 496. 
  12. Copetón Capirotado Myiarchus tuberculifer (d'Orbigny & Lafresnaye, 1837) en Avibase. Consultada el 29 de septiembre de 2015.
  13. Jobling, J.A. (2010). Helm Dictionary of Scientific Bird Names (en inglés). Londres: Bloomsbury Publishing. pp. 1-432. ISBN 9781408133262. «Myiarchus, p. 263». 
  14. Ridgely, Robert; Tudor, Guy (2009). Field guide to the songbirds of South America: the passerines. Mildred Wyatt-World series in ornithology (en inglés) (1a. edición). Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0-292-71748-0. «Myiarchus, p. 471-473, lámina 59(11-16)». 
  15. Joseph, L., Wilke, T., Bermingham, E., Alpers, D. & Ricklefs, D.E. (2004). «Towards a phylogenetic framework for the evolution of shakes, rattles, and rolls in Myiarchus tyrant-flycatchers (Aves: Passeriformes: Tyrannidae).» Resumen. Molecular Phylogenetics & Evolution 31: 139–152.
  16. Part 8. Suboscine Passeriformes, C (Tyrannidae to Tityridae) Ver Nota 134 en Tyrannidae en A Classification of the Bird Species of South America - South American Classification Committee - American Ornithologists' Union. En inglés.
  17. Tello, J. G., Moyle, R. G., Marchese, D.J. & Cracraft, J. (2009). «Phylogeny and phylogenetic classification of the tyrant flycatchers, cotingas, manakins, and their allies (Aves: Tyrannides).». Cladistics (25): 1-39. ISSN 0748-3007. doi:10.1111/j.1096-0031.2009.00254.x. 
  18. Ohlson, J. I.; Irestedt, M.; Ericson, P.G.P.; Fjeldså, J. (2013). «Phylogeny and classification of the New World suboscines (Aves, Passeriformes).». Zootaxa (en inglés) (3613): 1-35. ISSN 1175-5326. doi:10.11646/zootaxa.3613.1.1. 
  19. Gill, F., Donsker, D. & Rasmussen, P. (Eds.). «Tyrant flycatchers». IOC – World Bird List (en inglés).  Consultado el 9 de enero de 2023. Versión/Año: 12.2./2022.
  20. BirdLife International. (2022). Myiarchus. Lista Roja de especies amenazadas de la UICN 2022.2 (en inglés). Consultada el 18 de noviembre de 2022.

Enlaces externos editar