Cohors VI Nerviorum

La Cohors VI Nerviorum fue una unidad auxiliar del Ejército romano, del tipo Cohors quinquagenaria peditata atestiguada en la provincia romana de Britannia desde el siglo II hasta comienzos del siglo V.

Cohors VI Nerviorum
Activa Desde ¿96? hasta ¿411?.
País Imperio romano
Tipo Cohors quinquagenaria peditata
Función Infantería pesada
Tamaño Variable. Aprox.480
Parte de 6 centurias de 80 infantes, dirigidas por sendos centuriones a las órdenes de un Praefectus cohortis
Acuartelamiento Britannia: Magnae 122
Aesica 123-140
Rougth Castle 140-161
Virodosium 205-407.
Guerras y batallas
Campañas contra los pictos bajo Adriano y Antonino Pío
Campañas contra los caledonios bajo Septimio Severo
Guerra civil entre Constantino III y Honorio

Reclutamiento editar

Fue reclutada en la provincia Gallia Belgica de entre el pueblo belga de los nervios, uno de los más belicosas de las tribus belgas durante la época de la conquista de la Gallia por Julio César, posiblemente a finales del imperio de Domiciano para reforzar el Limes Germanicus.[1]

La llegada a Britannia y el imperio de Adriano editar

 
Ruinas del castellum Aesica en el Muro de Adriano, que sirvió de base a la Cohors VI Nerviorum.

La unidad debió llegar acompañando a la Legio VI Victrix, procedente de Vetera (Xanten, Alemania) en la provincia Germania Inferior y al propio emperador Adriano, que visitó Britannia en 122, para reforzar la guarnición de Britannia reducida durante la sublevación de los britanos de 119-121, recién reprimida por Quinto Pompeyo Falcón.

Adriano, vista la situación, después de infructuosos intentos imperiales de dominar las islas, decidió estabilizar la frontera de Britannia frente a los pictos construyendo el Vallum Hadriani. Para esta tarea la Cohors VI Nerviorum fue asentada en el castellum Magnis (Carvoran, Gran Bretaña), como demuestra un ladrillo con su figlina,[2]​ para ser transferida al fuerte de Aesica (Great Chesters, Gran Bretaña) en el Muro de Adriano.[3]

Durante el imperio de Adriano, fueron licenciados veteranos de la unidad, como atestiguan diferentes Diplomata militaris:

  • Diploma de 17 de julio de 122.[4]
  • Diploma de 16 de septiembre de 124.[5]
  • Diploma de 20 de agosto de 126.[6]
  • Diploma de 126.[7]
  • Diploma de 14 de septiembre de 127.[8]
  • Diploma de 133.[9]
  • Diploma de 14 de abril de 135.[10]

Del imperio de Antonino Pío a Pertinax editar

 
Restos del fuerte de Rough Castle en la muralla de Antonino, ocupado por la Cohors VI Nerviorum

Cuando el emperador Antonino Pío ordenó en 140 al gobernador de Britannia Quinto Lolio Úrbico desplazar la línea defensiva romana en la isla 160 km al norte para construir el Vallum Antonini, la Cohors VI Nerviorum participó en su construcción, asentándose en el fuerte de Rough Castle (Gran Bretaña), como indican dos inscripciones, la primera señala que estaba asignada a las tropas desplazadas al norte por la Legio XX Valeria Victrix,[11]​ mientras que la segunda señala la construcción de los principia de su nueva base.[12]

También de época de Antonino Pío se conserva un diploma fechado en 155.[13]

Cuando en 161 el Muro de Antonino fue abandonado y su guarnición reasignada en el Muro de Adriano, ignoramos donde fue asentada la Cohors VI Nerviorum ni cual fue su evolución durante los imperios de Marco Aurelio, Cómodo y Pertinax.

De la dinastía Severa al siglo IV editar

 
Restos del castellum Virosidum, que sirvió de campamento permanente a la Cohors VI Nerviorum durante los siglos III y IV

Cuando Pertinax fue asesinado en 193, las tropas de Britannia rechazaron a Didio Juliano y apoyaron las aspiraciones a la púrpura imperial de Clodio Albino. La Cohors VI Nerviorum apoyó a Albino, pero no salió de Britannia y, por tanto, no sufrió pérdidas cuando en 196 Septimio Severo venció a Albino.

En 205, fue transferida a Virosidum (Bainbridge y Brough-by-Bainbridge, Gran Bretaña) por orden del gobernador Gaius Valerius Pudens,[14]​ completándose la adaptación de la fortificación bajo Lucius Alfenus Senecio.[15][16][17]

Desde este lugar debió participar en la guerra de Septimio Severo de 208 a 211 contra los caledonios.

Desconocemos la trayectoria de la unidad durante el siglo III y el siglo IV, pero a finales de ese siglo y principios del siglo V seguía de guarnición en Virodosium, como indica la Notitia Dignitatum,[18]​ por lo que debió acompañar en 407 al usurpador Constantino III a la Galia en contra del emperador Honorio y ser destruida antes de la muerte de este en 411.

Notas editar

  1. El primer diploma CIL XVI 69 = AE 1930, 37 = AE 1931, 79 (ver más abajo) se fecha el 17 de julio de 122, por lo que los soldados licenciados fueron reclutados hacia 96-97
  2. CIL VII 777 = RIB 1, 1823 = RIB 1, 1824 = AE 1988, 836: Coh(ors) VI/ [Ner]/v[i]orum f[ec]i[t]
  3. CIL VII 726 = RIB 1, 1731: Victoriae Aug(usti) coh(ors) VI/ Nerviorum cui praeest G(aius)/ Iul(ius) Barbarus praefec(tus) v(otum) s(olvit) l(aeta) l(ibens) m(erito)
  4. CIL XVI 69 = AE 1930, 37 = AE 1931, 79, Komorn, Hungría: Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos / Traianus Hadrianus Augustus pontifex maximus/ tribunicia potestate VI co(n)s(ul) III proco(n)s(ul)/ equitibus et peditibus qui militaverunt in alis decem et tribus et / cohortibus tr(i)gint(a) et septe(m) qua(e) appel(l)antur I Pannonioru(m)/ Sabinian(a) et I Panno(nio)rum Tampian(a) et I Hispanorum Asturu(m)/ et I Tungroru(m) et II Asturum et Gallorum Picentian(a) et Gall(o)/rum et Thracum clas(s)ian(a) civiu(m) Romanor(um) Seb(o)siana/ et Vettonum Hispanorum civium Romanor(um) et Agrippi(a)n(a) M(i)/niata et Augusta Gal(l)oru(m) et Augus(ta) Vocontioru(m) civiu(m) Ro/manorum et I Frisiavonum et I Vangionum milliaria et I / Celtib< e = I>rorum et I Thracum et I Afrorum civium Romanoru(m) et/ I Nervia Germanor(um) mil(l)iaria et I (H)amionu(m!) sagittaria e(t) / I Delmataru(m) et I Aquitanor(um) et I Ulpia Traian(a) Cugern(orum)/ civium Romanoru(m) et I Morinorum et I Menapiorum et I / Sunucorum et I Betasioru(m) et I Batavor(um) et I Tungro(rum)/ et I Hispanoru(m) et II Gallorum et II Basconum ‘’(sic)’’ civium/ Romanorum et II Thracum e(t) II Lingonum et II Asturum et II/ Delmatarum et II Nerviorum et III Bracarorum et III Lingon(um)/ et IV Gal(l)orum et IV Lingonum et IV Breucorum et IV Delma/tarum et V Raetorum et V Gallorum et VI Nerviorum et/ VII Thracum quae sunt in Brittannia sub A(ulo) Platorio Nepo/te quinque et viginti stipendiis emeritis dimissis/ honesta missione per Pompeium Falcone(m) quorum// nomina subscripta sunt ipsis liberis posterisqu(e)/ eorum civitatem ded(it) et conubiu(m) cum uxoribu(s) qua(s)/ tun(c) habuissen(t) cum est civita(s) iis dat(a) aut si qui caelib(es)/ essent cum iis quas postea duxissent dumtaxa(t) singuli(s)/ singulas a(nte) d(iem) XVI K(alendas) Aug(ustas)/ Ti(berio) Iulio Capitone/ L(ucio) Vitrasio Flaminino co(n)s(ulibus)/ ala(e) I Pannoniorum Tampiana(e) cui prae(e)st/ Fabius Sabinus/ ex sesquiplic{i}ario/ Gemello Breuci f(ilio) Pannon(io)// Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Tra/ianus Hadrianus Augustus pontifex maximus tribu/nic(ia) potestat(e) VI co(n)s(ul) III proco(n)s(ul)/ equitib(us) et peditib(us) qui militaverunt in alis decem et trib(us) et coh(or)/tib(us) triginta et septem quae appellantur I Pannonior(um) Sabinian(a)/ et I Pannon(iorum) Tampian(a) et I Hispan(orum) Astur(um) et I Tungror(um) et II Astur(um)/ et Gallor(um) Picentiana et Gallor(um) et Thrac(um) classiana c(ivium) R(omanorum) et Gallor(um)/ Petriana oo(milliaria) c(ivium) R(omanorum) et Gallor(um) Sebosiana et Vetton(um) Hispan(orum) c(ivium) R(omanorum) et/ Agrippiana Miniata et Aug(usta) Gallor(um) et Aug(usta) Vocontior(um) c(ivium) R(omanorum) et I/ Nervia German(orum) oo(milliaria) et I Celtiberor(um) et I Thrac(um) et I Afror(um) c(ivium) R(omanorum) et I/ Lingon(um) et I fida Vardullor(um) oo(milliaria) c(ivium) R(omanorum) et I Frisiavon(um) et I Vangion(um)/ oo(milliaria) et I Hamior(um) sagitt(aria) et I Delmat(arum) et I Aquitan(orum) et I Ulpia Traia/na Cugern(orum) c(ivium) R(omanorum) et I Morin(orum) et I Menapior(um) et I Sunucor(um) et I B(a)eta/sior(um) et I Batavor(um) et I Tungror(um) et I Hispan(orum) et II Gallor(um) et II/ Vascon(um) c(ivium) R(omanorum) et II Thrac(um) et II Lingon(um) et II Astur(um) et II Delmatar(um)/ et II Nervior(um) et III Nervior(um) et III Bracaror(um) et III Lingon(um)/ et IIII Gallor(um) et IIII Breucor(um) et IIII Delmatar(um) et V Raetor(um)/ et V Gallor(um) et VI Nervior(um) et VII Thrac(um) quae sunt in Britan/nia sub A(ulo) Platorio Nepote quinque et viginti stipendi(i)s / emeritis dimissis honesta missione per Pompeiu / Falconem quorum nomina subscripta sunt ipsis libe/ris posterisq(ue) eorum civitatem dedit et conub(ium) cum uxo/rib(us) quas tunc habuissent cum est civitas iis data/ aut si qui caelibes essent cum iis quas postea duxis/sent dumtaxat singulis singulas a(nte) d(iem) XVI K(alendas) Aug(ustas) / Ti(berio) Iulio Capitone L(ucio) Vitrasio Flaminino co(n)s(ulibus)/ alae I Pannonior(um) Tampianae cui prae(e)st/ Fabius Sabinus/ ex sesquiplicario/ Gemello Breuci f(ilio) Pannon(io)/ descriptum et recognitum ex tabula aenea quae fixa est/ Romae in muro post templum divi Aug(usti) ad Minervam// Ti(beri) Claudi Menandri/ A(uli) Fulvi Iusti/ Ti(beri) Iuli Urbani/ L(uci) Pulli Daphni/ L(uci) Noni Victoris/ Q(uinti) Lolli Festi/ L(uci) Pulli Anthi
  5. CIL XVI 70 = CIL III 872 = CIL VII 1195 = RIB 2, 2401,6, Stannington, Gran Bretaña: [Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Traianus Hadria]nus Au[gustus] po[ntifex maximus tribunic(ia) potestat(e) VIII] co(n)s(ul) III p[roco(n)s(ul)]/ [equitib(us) et peditib(us) qui militaverunt in alis VI et] coh(ortibus) XXI quae ap[p(ellantur)]/ [I Hisp(anorum) Astur(um) et I --- et I Th]rac(um) et Picen[ti]a[n(a)]/ e[t ---] et Petrian(a) [et I Afr(orum)]/ c(ivium) R(omanorum) e[t I Hisp(anorum] et [I Frisi]avon(um) et I Ham[i]or(um)/ sagitt(aria) et I Sunuc(orum) [et I Vang(ionum)] oo(milliaria) et I B(a)et[asior(um)]/ et I Delm(atarum) et I Aqu[it(anorum) et I] Menap(iorum) et I Ulp(ia) [Traiana]/ Cuger(norum) c(ivium) R(omanorum) et I Fida Va[rdull(orum) oo(milliaria)] c(ivium) R(omanorum) et I Bata[v(orum)]/ et I Tungr(orum) et II Ling(onum) et [II As]tur(um) et II Pann[on(iorum)]/ et II Nerv(iorum) et III Brac(ar)au[gustanor(um) e]t III Nerv(iorum) et VI Ne[rv(iorum)]/ quae sunt in Brittanni[a] sub Platorio Ne/pote quinis et vicen(is) pluribusve stipend(iis)/ emeritis dimissis honesta mission(e)/ quorum nomina subscripta sunt ipsis/ liberis poster(is)q(ue) eorum civitatem ded(it)// [et conub(ium)] cum uxorib(us) [quas tunc habuissent cum est civitas iis data aut si qui caelibes essent ---]/ ex pedite [---/ ---] Albani [------// Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Ner/vae [nepos Traianus] Hadrianus Aug(ustus) pontif(ex)/ maxim(us) tribun< ic = VS >(ia) [potestat(e)] VIII co(n)s(ul) III proco(n)s(ul)/ [e]quitib(us) e[t peditib(us) qui mil]it[a]ver(unt) in alis VI et/ [coh(ortibus) XXI quae app(ellantur)] I Hispa(norum) < A = II >[st]ur(um) et I QV[---]RV(?)/ [et I Thrac(um) et Picentian(a) et ---]R[---] et Petrian(a)/ [et I Afr(orum)] c(ivium) R(omanorum) et I] Hisp(anorum et I Frisiav(onum) et I/ [Ha]m[i]or(um) sagitt(aria) et I Sunuc(orum) et I Vang(ionum) oo m(illiaria)/ et I Baetasior(um)/ et I Delm(atarum) et I Aquit(anorum) et I Mena< p = R >(iorum) et I U< l = I >p(ia) Traiana/ [C]uger(norum) c(ivium) R(omanorum) et I [F]ida < V = N >[a]< r = S >d< ul = RI >l(orum) oo(milliaria) c(ivium)] R(omanorum) et I < B = S >at< a = Q >v(orum) et I Tun/gr(orum) et II Ling(onum) et II Astur(um) et II < Pa = DO >n< n = G >on(iorum) et II Nerv(iorum) / et III Brac(ar)augustanor(um) et III Ne[r]< v = M >(iorum) et VI Nerv(iorum)/ quae sunt in Brittann(ia) sub P< la = RE >torio Nepote / quin(is) et vicen(is) < pl = TI >uribusve st[ipend(iis) eme]ritis dimissis/ hon(esta) missione quor(um) nomin< a = I > subscripta sun(t)/ ipsis liberis posterisq(ue) eorum civitatem/ ded(i)t et conubium cum uxoribus quas tunc/ habuissent cum est civitas < I = E >is data au< t = I > si/qui < cae = SEA >[li]< b = R >es essent cum < I = E >is quas postea duxis/sent dum taxat singuli singulas / a(nte) d(iem) XVI PONT(?)/ C(aio) Iulio Gallo C(aio) Valerio Severo co(n)s(ulibus)/ coh(ortis) I Sun< uc = AT >or(um) cui praes< t = I >/ [M(arcus)] < I = AVL >un< I = T >us Claudianus/ ex pedite/ CNTINT(?) Albani [f(ilio) Su]nu< c = E >o/ [de]scriptum et recognitum ex tabula/ea quae fixa est Romae in muro p< o = A >(st)/ templum divi [Aug(usti)] {RO} [ad] Min< er = IS >(vam)// ---]TINI [--- / -6-/ ---] Urbani/ [---] Severi/ [---] Parati
  6. AE 1997, 1779, locus incertum: [Imp(erator) Caesar di]vi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae/ [nepos Traian]us Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) max(imus) trib(unicia)/ [pot(estate)] XI co(n)s(ul) III / [eq(uitibus) et ped(itibus) qu(i)] mil(itaverunt) in al(is) VIII et coh(ortibus) XXVII qu(ae) app(ellantur) Aug(usta)/ Gall(orum) Pro(culeiana) et A]ug(usta) Voc(ontiorum) c(ivium) R(omanorum) et I Pan(noniorum) Sab(iniana) et Gall(orum) Seb(osiana) et/ [--- II] Ast(urum) et Gall(orum) Petr(iana) oo(millitaria) c(ivium) R(omanorum) et I Hisp(anorum) Ast(urum) [--- I Ner(via) Ge]rm(anorum) oo(milliaria) et I Celt(iberorum) et I Thr(acum) et I Hispanorum) et I/ [---] et I Sunu(corum) et I Ham(iorum) sag(ittaria) et I Aq(uitanorum) et I/ [Fris(iavonum?) et I Tung]r(orum) oo(milliaria) et I Ael(ia) Dac(orum) oo(milliaria) et II Gall(orum)/ [et II Pann(oniorum) et II Ast(urum) et I]I Del(matarum) et (II) Ner(viorum) et II Lin(gonum) et III/ [Ner(viorum) et III Brac(ar)aug(ustanorum) et III]I Gall(orum) et III(I) Lin(gonum) et IIII Bre(ucorum/ et V Gall(orum) et VI Nerv(iorum) et VII] Thr(acum) et sunt in Britt(annia)/ [sub Trebio G]erman[o qu]in(is) et vic(enis) plur(ibusve) stip(endiis) em(eritis)/ [dim(issis) hon(esta) mi]ss(ione) quor(um) [nomin(a) s]ubscr(ipta) sunt ips(is) lib(eris)/ [post(erisque) eor(um) civ(itatem) d]ed(it) et con(ubium) [cum uxor(ibus)] quas tunc hab(uissent)/ [cum est civ(itas) ii]s dat(a) aut si q(ui) ca]el(ibes) ess(ent) cum iis quas/ [postea duxiss(ent) dum[tax(at) [singuli sing]ulas// ] /[e]t I Ham(iorum) sag(ittaria) e[t I Aq(uitanorum et --- et I Fris(iavonum?) et I]/ Tung(rorum) oo(milliaria) et I Ael(ia) D[ac(orum) oo(milliaria) et II Gall(orum) et II Pann(oniorum)]/ et II Ast(urum) et (II) Delm(atarum) et (II) Ner(viorum) [et II Lin(gonum)] et III Ling(onum) et III/ Brac(ar)aug(ustanorum) et III Gall(orum) et I[III Lin(gonum) et I]III Bre(ucorum) et V/ Gall(orum) et VI Nerv(iorum) et VII Thr(acum) [et sunt i]n Brittan(nia)/ sub Trebio Germano quin(is) [et vicen(is) pl]uri[b(us)ve stip(endiis)]/ emer(itis) dimiss(is) hon(esta) miss(ione) quor[um) nomina sub]/script(a) sunt ipsis liber(is) posteris[que eorum]/ civitat(em) dedit et conub(ium) cum uxorib(us) q[uas tunc] hab(uissent) cum est civit(as) ii]s data aut si qui caelib(es) [es]/sent cum iis quas postea duxiss(ent) dumtax(at) sin/guli singuals a(nte) d(iem) XIII K(alendas) Sept(embres)/ Q(uinto) Tineio Rufo/ M(arco) Licinio Celere Nepote co(n)s(ulibus)/ coh(ortis) II Lingon(um) cui prae(e)st/ C(aius) Hedius Verus Pitino Merg(ente)/ ex pedite/ Itaxae Stamillae f(ilio) Daco/ descript(um) et recognit(um) ex tabula aenea quae fi/xa est Romae in muro post templ(um) divi Aug(usti)/ ad Minervam
  7. AE 2007, 1768, locus incertus: [Imp(erator) Caesar d]ivi Traiani Part[hici f(ilius) divi Nervae nepos Traianu]s Hadrianus Aug(ustus) [pont(ifex) max(imus) trib(unicia) pot(estate)] XI c[o(n)s(ul) III eq(uitibus) et ped(itibus) qu]i mil(itaverunt) in al(is) VIII e[t// coh(ortibus) XXVII qu(ae) app(ellantur) Aug(usta) Gall(orum) Proc(uleiana) et Aug(usta) Voc(ontiorum) c(ivium) R(omanorum) et I Pan(noniorum) Sab(iniana) et Gall(orum) Seb(osiana) et [---] II Ast(urum) et Gall(orum) Petr(iana) |(milliaria) c(ivium) R(omanorum) et I His(panorum) Ast(urum) [---] et I Ner(via) Germ(anorum) oo(milliaria) et I Celt(iberorum) et I Thr(acum) et]/ Hisp(anorum) et I Fid(a) [Var(dullorum) et --- I Sunu(corum) et I Ham(iorum)]/ sag(ittaria) et I Aqui[tan(orum) [---] I Tungr(orum) |(milliaria)] / et I Ael(ia) Dac(orum) oo(milliaria) [et II Gall(orum) et II Pann(oniorum) et II Ast(urum) et II Delm(atarum)] / et (!) Nerv(iorum) et II L[in(gonum) et III Ling(onum) et III Brac(ar)aug(ustanorum) et IIII Gal]/lor(um) et IIII Lin(gonum) [et IIII Breuc(orum) et V Gall(orum) et VI Nerv(iorum) et]/ VII Thr(acum) et [sunt in Brittann(ia) sub Trebio Germano]/ quin(is) et vicen(is) [plur(ibusve) stip(endiis) emer(itis) dimiss(is) hon(esta)]/ missio(ne) [quor(um) nomina subscript(a) sunt
  8. CIL XVI 88 = CIL III 1981 = RIB 2, 2401,7, Walcot, Gran Bretaña: [Imp(erator) ---/ equitibus et peditibus qui militaverunt in alis --- et cohortibus --- quae appellantur --- Aug(usta) Gallorum Proculeiana et --- e]t I Aq[uitanor(um) et ---] et III e[t IV et VI Nervior(um) et sunt in Brit]annia sub I[--- quinis et vicenis plu]ribusve stipe[ndiis emeritis dimissis hon]est(a) missione/ [quorum nomina subscripta su]nt ipsis li[beris posterisq(ue) eorum // [Imp(erator) ---]/ [equitibus et peditibus qui militaverunt in alis --- et cohortibus --- quae appellantur --- Aug(usta) Gallorum Proculeiana et --- et I Aquitanor(um) et --- III et IV et VI Nervior(um) et sunt in Britannia sub --- quinis et vicenis pluribusve stipendiis emeritis dimissis honest(a) missione ---]/ [quorum nomina subscripta sunt ipsis liberis posterisq(ue) eorum --- c]um uxo[ribus quas tunc habuissent cum est] civitas ii[s data aut si qui caelibes essent c]um iis quas post[ea duxissent dumtaxat sing]uli singulas / [a(nte) d(iem)] XVII K(alendas) Octobr(es) [---]/ Ti(berio) Lartidio Cele[re co(n)s(ulibus)]/ [alae Aug(ustae) Gallo]r(um) Proculeian(ae) cui p[rae(e)st --- Pro]pinquos [ex grega]le
  9. AE 2006, 1836, locus incertus: Imp(erator) Caesar divi Traiani Parth[ici f(ilius) divi Nervae]/ nepos Traianus Hadrianu[s Aug(ustus) ponti(fex) maxim(us)]/ trib(unicia) potest(ate) XIIII co(n)s(ul) II[I p(ater) p(atriae) pro co(n)s(ul)]/ equitib(us) et peditib(us) qui mil[itaver(unt) in alis IIII et coh(ortibus)]/ XVII quae appell(antur) II Astur(um) et G[all(orum) Petr(iana) oo(milliaria) c(ivium) R(omanorum) et I]/ Hispan(orum) Astur(um) et I Tungr(orum) et [--- et I Ael(ia) Dac(orum)]/ oo(milliaria) et II Gallor(um) et II Ling(onum) et II A[stur(um) et II Thrac(um) et II] / Dalmat(arum) et II Nerv(iorum) et III Ling(onum) [et III Nerv(iorum) et III Brac(ar)]/aug(ustanorum) et IIII G[al]lor(um) et IIII Ling(onum) e[t IIII Breuc(orum) et V Gal]/lor(um) et VI Ne[r]v(iorum) et VII T(h)rac(um) [et sunt in Britannia]/ sub Iulio Sev[e]ro [quinque et viginti stipendiis eme]/ritis dimi[ssis honesta missione quorum]/ nomina [subscripta sunt ipsis liberis posteris]/que eor[um civitatem dedit et conubium cum uxo]/rib(us) quas tu[nc habuissent cum est civitas iis data aut si qui caelibes essent cum iis quas postea duxissent dumtaxat singuli singulas// Imp(erator) Caesar divi Traiani Par[thici f(ilius) divi Nervae nepos]/ Traianus Hadrianus A[ug(ustus) ponti(fex) maxim(us) trib(unicia) potest(ate)]/ XIIII{I} co(n)s(ul) III p(ater) p(atriae) [pro co(n)s(ul)]/ equit(ibus) et ped(itibus) qui mil[itaver(unt) in alis I]I[II et coh(ortibus) XVII quae appell(antur)] / II Ast(urum) et < G = C >all(orum) Petr(iana) oo (milliaria) [c(ivium) R(omanorum) et I Hispan(orum) Astur(um) et I Tungr(orum) et ---]/ et I Ael(ia) Dac(orum) oo(milliaria) et II G[allor(um) et II Ling(onum) et II Astur(um) et II Thrac(um)]/ et II Dalm(atarum) et II Ner[v(iorum) et III Ling(onum) et III Nerv(iorum) et III]/ Brac(ar)aug(ustanorum) et IIII Ga[llor(um) et IIII Ling(onum) et IIII Breuc(orum) et V]/ < G = C >all(orum) et VI Nerv(iorum) et [VII T(h)rac(um) et sunt in Britannia sub Iulio]/ Sev[ero
  10. CIL XVI 82 = RIB 2, 401,8 = AE 1929, 97, Wroxeter, Gran Bretaña: [Imp(erator) Caes(ar) divi Traiani f(ilius) divi] Nerv(ae) nepos Tra[ian]us / [Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) max(imus) trib(unicia) pot(estate)] XVIIII co(n)s(ul) III p(ater) p(atriae) / [eq(uitibus) et ped(itibus) qui mil(itaverunt) in al(is) --- et coh(ortibus)] XXXI quae app(ellantur) Aug(usta) Gal(lorum) / [Proc(uleiana) ---] et Petr(iana) |(milliaria) et I Ast(urum) et Tun(grorum) / [et ---]r(¿?) et I Vard(ullorum) oo(milliaria) et I et II / [---]ng(¿) oo(milliaria) et I Ham(iorum) et I et II Dal(matorum) / [--]n(¿?) naut(arum) et I B(a)et(asiorum) et I Bat(avorum) / [---] et III et IIII et VI Nerv(iorum)/ [---] et V Gal(lorum) et VII Thr(acum) et/ [sunt in Britann(ia) sub Mummio] Sisenna quin(is) et vic(enis)/ [plu(ribus)ve stip(endiis) emer(itis) dimissis honest(a) missione quo]r(um) nom(ina) subscr(ipta) sunt ips(is)/ [liberis posterisq(ue) eor(um) civit(atem) dedit et] con(ubium) cum ux(oribus) quas tunc/ [habuissent cum est civit(as) iis da]t(a) aut siq(ui) cael(ibes) ess(ent) cum/ [iis quas postea duxissent du]mtax(at) sin(guli) sing(ulas)// [ quin(is) e]t viceni[s/ plurib(us)ve stip(endiis) emerit(is) dimiss]is honest(a) missione/ [quor(um) nomina subsc]ript(a) sunt ipsis liberis pos/[teris]q(ue) eor(um) civit(atem) dedit et conub(ium) cum uxoribus/ quas tunc habuissent cum est civit(as) iis data/ aut si qui caelib(es) essent cum iis quas pos{t}t(ea) du/xissent dumtaxat singuli singula/ a(nte) d(iem) XVIII K(alendas) Mai(as) / L(ucio) Tutilio Pontiano P(ublio) Calpurnio Atiliano co(n)s(ulibus) / coh(ortis) II Dalmatarum cui prae(e)st / [--- I]ulius Maximus Roma/ ex pedite/ [Ma]nsueto Luci f(ilio) Trever(o)/ [des]cript(um) et recognit(um) ex tabul(a) aenea quae fixa est/ Romae in muro post templum divi Aug(usti) ad Minervam
  11. *CIL VII 1092 = RIB 1, 2144: Victoriae/ coh(ors) VI Ner/viorum c(uius) c(uram)/ Fl(avius) Betto )(centurio) leg(ionis)/ XX V(aleriae) v(ictricis)/ v(otum) s(olvit) l(ibens) l(aetus) m(erito)
  12. [Imp(eratori) Ca]esari Tito/ [Aelio] Hadriano/ [Anto]nino Aug(usto)/ [Pio] p(atri) p(atriae) coh(ors) VI/ [Ner]viorum pri/[nci]pia fecit
  13. AE 1904, 29 = RIB 1, 2145: [Imp(erator) Caesar div]i Had[riani f(ilius) divi Traiani Parthici nepos divi Nervae pr]on(epos) T(itus) A[elius Hadrianus An]to[ninus Aug(ustus)] Pius [pon(tifex) max(imus) trib(unicia) pot(estate) XVIII] imp(erator) [II co(n)]s(ul) IIII [p(ater) p(atriae)]/ eq(uitibus) et ped(itibus) [qui militaver(unt) in alis III et cohort(ibus) XI quae appell(antur) Aug(usta)] / Gal(lorum) Proc(uleiana) et I [--- et I Hisp(anorum) Astur(um) et I] / C < e = L >ltib(erorum) et I Hisp(anorum) et [I Aelia Dacor(um) et I Aelia classica]/ et I Fid(a) et II Gal(lorum) e[t II et VI Nerv(iorum) et III]/ Brac(araugustanorum) et IIII Ling(onum) [et IIII Gal(lorum) et sunt in] / Brittan(nia) sub Papir[io Aeliano quinque et viginti stipendi(i)s]/ emer(itis) dim(issis) hon(esta) mis(sione) [quor(um) nom(ina) subscr(ipta)]/ sunt c(ivitatem) R(omanam) qui eoru[m non haber(ent) ded(it) et]/ conub(ium) cum uxor(ibus) [quas tunc habuis(sent)]/ cum est civ(itas) iis d[ata aut si qui caelibes essent cum i(i)s quas postea duxissent dumtaxat singuli singulas// [Imp(erator) C]aesar divi Hadriani f(ilius) divi/ [Traian]i Part(hici) nepos divi Nervae pro/[nepos T(itus) Ae]lius Hadrianus Antoninus/ [Aug(ustus) Pius] pon(tifex) max(imus) tr(ibunicia) pot(estate) XVIII imp(erator) II co(n)s(ul) IIII p(ater) p(atriae)/ [equit(ibus) et p]edit(ibus) qui militaver(unt) in alis III/ [et cohort(ibus) XI qu]ae appell(antur) Aug(usta) Gall(orum) Proc(uleiana) et I / [---] et I Hisp(anorum) Astur(um) et I Celtib(erorum)/ [et I Hisp(anorum) et I] Ae< l = T >ia Dacor(um) et I Aelia/ classica [et I Fid(a) V]ard(ullorum) et II Gall(orum) et II et]/ VI Nerv(iorum) e[t III Bra]c(araugustanorum) et IIII Ling(onum) et IIII Gall(orum)/ et sunt in B[ritta]n(n)ia sub Papirio Aelia/no quinqu[e et vigi]nti [s]tipend(i)is emerit(is) dimis(sis) honest(a) mis(sione) quor(um) nom(ina) subscr(ipta) sunt
  14. AE 1962, 260 = AE 1969/70, 327 = RIB 3, 3215: Imp(eratori) Caesari Lucio Septimio/ Severo Pio Pertinaci Aug(usto) et / Imp(eratori) Caesari M(arco) Aurelio/ Antonino Pio Felici Aug(usto) et / P(ublio) Septimio Getae no/[[bili[ssimo Caesari dd(ominis)]]]/ nn(ostris) Imp(eratore) Antonino II et/ Geta Caesare co(n)s(ulibus) centuriam/ sub cura C(ai) V(aleri) Pudentis/ amplissimi co(n)sularis coh(ors) / VI Nervior(um) fecit cui praeest/ L(ucius) Vinicius Pius praefectus coh(ortis) eiusd(em)
  15. CIL VII 269 = RIB 1, 722 = AE 1969/70, 328: Imp(eratori) Caesari L(ucio) Septimio [Severo]/ Pio Pert[i]naci Augu[sto et]/ Imp(eratori) Caesari M(arco) Aurelio A[ntonino]/ Pio Feli[ci] Augusto et P(ublio) Septimio/ Getae nobilissimo Caesari vallum cum]/ bracchio caementicium [fecit coh(ors)]/ VI Nervio[ru]m sub cura L(uci) A[lfeni]/ Senecion[is] amplissimi [co(n)s(ularis) institit]/ operi L(ucius) Vin[ici]us Pius praef(ectus) [coh(ortis) ) (centurio)]/ [l]egio[nis---
  16. CIL VII 270 = RIB 1, 723 = AE 1969/70, 329: [Imp(eratori)] Caesari Augusto [---]/ Marci Aurelii filio [---/ --- sub cura L(uci) Alfeni]/ Sen[ec]ionis amplissimi [co(n)s(ularis) coh(ortis) VI Nerviorum/ fecit cui praeest L(ucius)] Vinic[ius] Pius [praef(ectus) coh(ortis) eiusd(em)]
  17. RIB 3, 3216: Coh(ortis) VI Ner(viorum)/ )(centuria) Iuli/ Martini
  18. Not. Dig. occ. XL, 56: Tribunus cohortis sextae Neruiorum, Uirosido
    Traducción: Tribuno de la cohorte VI Nerviorum en Virodosium

Enlaces externos editar

Bibliografía editar

  • J. Spaul, Cohors2: The evidence for and a short history of the auxiliary infantry units of the Imperial roman Army, BAR International Series, nº 841, Oxford 2001, ISBN 1-84171-046-6