81
ediciones
Diferencia entre revisiones de «Castillo de Sibirana»
m
Norabuena a totz! (paratz cuenta con devantar y devantadera, que no paraba cuenta que no ye lo mesmo: debant, adebant, adebantar (de ab ante), que devantar < levant < levare)
(Norabuena ta totz!) |
m (Norabuena a totz! (paratz cuenta con devantar y devantadera, que no paraba cuenta que no ye lo mesmo: debant, adebant, adebantar (de ab ante), que devantar < levant < levare)) |
||
|
Como afirman quantos historiadors, en os tiempos d'a dita ''[[primera dinastía pamplonesa]]'', quan s'establió o [[reino de Pamplona]], orichen d'o [[reino de Navarra]], mientres a mayor parte d'o [[sieglo VIII]], bi habió buenas relacions entre o reino de Pamplona y a familia d'os Banu Qasi, encluyendo-ie matrimonios entre os suyos miembros, asinas que en ixas envueltas bi heba prou tranquilidat en a muga entre os dominios navarros y os territorios que yeran baixo o control d'o [[Califato de Cordoba]].
Sindembargo, en o [[sieglo IX]] ya s'heban producido cambeos en a situación politica, un feito relacionato con o cambeo de dinastía en [[Navarra]], y en a nueva situación ya yera menester
En iste marco, a prencipios d'o [[sieglo X]], o rei [[Sancho Garcés I de Navarra]] optó por protecher os suyos dominios orientals, en a redolada de [[Sangüesa]], [[val de Roncal]], [[val d'Onsella]] y partes d’a val d'o [[río Aragón]]; ta ixo fació una maniobra intresant, que consistiba en a ocupación d'as tucas (y d'a parte alta d'as mesmas vals) d'as sierras de [[sierra de Santo Domingo|Santo Domingo]] y [[sierra de Sant Chuan d'a Penya|Sant Chuan d'a Penya]], amás d'a [[Guarguera]] (a val d'o [[río Guarga]]), y con ixo podeba amás bloqueyar a posible dentrada d'os musulmans enta zonas occidentals d'o primitivo [[condato d'Aragón]], erichito con centro en o nuclio d'a ciudat de [[Chaca]] y a cuenca alta d'o [[río Aragón]], amás d'a [[val d'Echo]] y a [[val d'Ansó]]. Antiparte, ista maniobra li premitiba tamién evitar a expansión enta o sud d'o condato aragonés, fendo amás presión sobre a mesma ciudad de [[Uesca]], que se trobaba en mans d'os arabes, encara que os suyos chefes teneban tamién buenas relacions con a familia Aznar, titular d'o [[condato d'Aragón]].<ref name="Cobreros"> {{es}} Jaime Cobreros: ''Guía del románico en España de la A a la Z'', Grupo Anaya, S.A. ([[Madrit]]), [[2007]], 714 pachinas.</ref>
Asinas, en una linia contina que s'alazetaba en [[Vadoluengo]] (a on hue se troba a [[ilesia de Sant Adrián de Vadoluengo]], a o canto de [[Sangüesa]]), se
Sindembargo, seguntes diz [[José Luis Aramendía]],<ref name="Aramendía">{{es}} José Luis Aramendía: ''El románico en Aragón. V. Cuencas del Aragón y el Arba'' ISBN 84-932742-7-5, Ediciones Leyere. S. L. ([[Zaragoza]]), [[2003]], 290 pachinas.</ref> recullindo o que se diz en a obra ''El nacimiento del arte románico en Aragón'', d'E. Lorente, F. Galtier y García Guatas, o castiello de Sibirana fue conquiesto por o rei [[Sancho Garcés I de Navarra]] en l'anyo [[921]]. Fácil que se tracte en realidat d'una reconquiesta u mesmo d'a conquiesta d'una torre islamica anterior sobre a quala se
Quan se
Con tot ixo, se logró adhibir a o reino navarro no nomás totz istos territorios, sino que tamién d'o mesmo condato aragonés, continando unitos istos dos países dica a muerte en [[1035]] de [[Sancho III de Navarra|Sancho III o Mayor de Navarra]], quan totz, dende Vadoluengo, pasoron a mans de [[Remiro I d'Aragón]], fillo borde d'o rei Sancho.
== Caracteristicas ==
Asinas, o castiello de Sibirana se
Ta o puesto a on
O suministro d'augua potable t'o castiello proveniba d'o cauz d'o barranco que se troba a o piet d'o castiello, y t'os alimentos que yeran de menester se prencipió o cautivo d'as tierras d'arredol, tenendo amás os recursos d'a [[ganadería]], que yera en ixas envueltas a ormino una fuent important de subsistencia.
== Arquitectura ==
=== As torres y o castillo ===
As dos [[torre]]s que conforman o castiello, construyitas en estilo [[Romanico aragonés|romanico]], amanixen de frent a o canto mesmo d'o camín que cosiran,
Ta aproveitar millor a configuración orichinal d'o puesto, o lienzo sud d'a torre oriental se troba
As torres son en perfecto estato de conservación exterior, conservando encara mesmo quantas d'as suyas [[almena]]s.
En estar una edificación funcional d'[[arquitectura melitar]], o castiello ye pensato mas que mas ta cumplir finalidatz melitars, no fendo asinas muitas concesions a la comodidat. En conseqüencia, as uberturas enta l'exterior son muit poquetas, y concebitas nomás que en termins melitars en un territorio perigloso en estar territorio de muga.
En a suya versant sud, a torre oriental tién un primer forato estreito, concebito como [[sayetera]], y con una finalidat nomás que esfensiva. Una mica por dencima y un poquet a la dreita se troba tamién una ubertura mas quadrata, que en iste caso ye concebita no nomás con finalidatz esfensivas, sino que tamién ta iluminar o suyo interior. En ista [[frontera]] se troba tamién un desaugüe, que se puet veyer perfectament, y que ha contribuyito a desgastar parti d'os [[sillar]]s inferiors d'a torre, construyitos en piedra [[arenisca]] encara que muit dura, que ye a piedra que se troba en a redolada y en a quala se
La frontera oriental d'a torre oriental tién nomás que dos [[sayetera]]s.
A torre occidental, en a suya versant sud, nomás tién que una [[sayetera]].
En a suya frontera occidental, a torre occidental amuestra una ubertura de buen tamanyo, con os quatre chicotz foratos ta
En a frontera oriental d'a torre occidental se puet veyer una puerta de dentrada con [[arco de meyo punto]], con una piedra tallata de gran tamanyo que cumple funcions de [[dintel]], y tamién una ventana en a suya parte superior, en a quala se hi puet veyer tamién os foratos ta
Cal parar cuenta que denguna d'as torres tién uberturas en a suya frontera norte, por dos motivos diferents. D'una man, ye dende o norte d'a on en plegan os [[viento]]s fríos d'o norte, o dito [[cierzo]], que en a comarca d’as [[Cinco Villas]] gosa plegar a velocidatz amanatas a os 100 km/h (encara que as construccions de Sibirana se troban en parti a cubierto d'o viento por a configuración d'as montanyas, en estar en a versant sud d'a sierra de Santo Domingo). D'atra man, bi ha tamién finalidatz esfensivas en ixa carencia d’uberturas, en estar ixa a parte mas accesible d'o conchunto esfensivo.
=== A ilesia romanica de Santa Quiteria ===
A o norte d'o conchunto, se troba una ampla plaza, podendo-se-ie acceder en bordeyando o castiello por a suya parte occidental. De l'atro canto d'ixa mena de plaza natural, bi ha una edificación moderna y, inmediatament dezaga, un chicot pueyo, que hue ye de raso cubierto de vechetación, y sobre o qualo se
Ista ilesia, fácil que coetania d'o castiello, ye tamién construyita en estilo [[Arquitectura romanica|romanico]], estando ornamentalment una construcción muit simpla. José Luis Aramendía diz que ye de prencipios d’o [[sieglo XIII]], decindo tamién que s'encluye en o subestilo d'o [[romanico chaqués]]. <ref name="Aramendía"/>
L'armita s'orienta enta l'este, tenendo una sola [[Nau (arquitectura)|nau]], <ref name="Aramendía"/> con [[tellado]] de [[viga]]s de fusta y [[tella arabe]], esblodregato quasi de raso en os [[anyos 2000]]. Fácil que quan lo
L'armita de Santa Quiteria tién nomás que un solo [[abside]] en o suyo canto oriental.<ref name="Aramendía"/> La construyoron con [[sillar]]s perfectament tallatos y de gran calidad, tenendo por ixo una serena belleza arquitectonica.
| |||