Idioma sudovio

lengua muerta báltica

El sudovio (también llamado yatvingio o yotvingio) es una lengua muerta del grupo báltico occidental de las lenguas indoeuropeas. Estaría estrechamente emparentado con el antiguo prusiano, y se hablaba al suroeste del río Nemunas, en lo que actualmente es Lituania, al este de Galindia y al norte de Yotvingia, y también la empleaban algunos exilados en Prusia oriental.

Sudovio, yatvingio
sūdaviskas
Hablado en Yotvingia y Sūduva
actualmente:
Bandera de Lituania Lituania
Bandera de Polonia Polonia
Bandera de Bielorrusia Bielorrusia
Región Báltico
Hablantes extinto (siglo XVII)
Familia

Indoeuropea
 Báltica
  Báltica occidental

   Sudovio
Escritura Latino
Códigos
ISO 639-3 xsv
Glottolog none

Historia editar

 
Distribución de los pueblos bálticos hacia el año 1200 (las fronteras son sólo aproximadas).

Sudovia y la vecina Galindia eran dos naciones bálticas mencionadas ya por el geógrafo griego Ptolomeo en el siglo II d. C. como Galindai (Γαλίνδαι) y Soudinoi (Σουδινοί). Aunque el sudovio y el yotvingio eran originalmente dos dialectos diferentes de la misma lengua, el sudovio y el yotvingio dieron lugar a una variedad común estandarizada en el siglo X, cuando las dos naciones crearon una federación que incluía también a los dainavios (denowe). Pedro de Dusburg, en su crónica del siglo XIV, Chronicon Terrae Prussiae, se refiere a Sudovia y llama a su habitantes Sudovites.

Después de que la región fuera conquistada por los caballeros teutónicos, la lengua fue desplazada y la población fue absorbida por poblaciones que hablaban bajo alemán, además de por lituanos y eslavos.

Descripción lingüística editar

El sudovio era muy similar, de hecho mutuamente inteligible, con el antiguo prusiano, tal como se afirma en la introducción del primer catecismo en antiguo prusiano (imprimido en Königsberg, en 1545), siendo el primer libro en una lengua báltica):

Die Sudawen aber wiewol ihre rede etwas nyderiger wissen sich doch inn diese preüßnische sprach : wie sie alhie im Catechismo gedruckt ist auch wol zuschicken und vernemen alle wort («Pero los sudovios, aunque su habla es ligeramente más grave, entienden esta lengua prusiana, como ha sido escrita en el catecismo, y expresan bien ellos mismos y comprenden cada palabra»).

Además hay documentadas algunas frases en sudovio en "Warhafftige Beschreibung der Sudawen auff Samland sambt ihren Bock heyligen und Ceremonien" ('Descripción auténtica de los sudvios de la [península de Sambia]], junto con sus santificaciones de cabras y ceremonias') escrito a mediados del siglo XVI por Hieronymus Meletius:

Beigeite beygeyte peckolle.
Kails naussen gnigethe.
Kails poskails ains par antres.
Kellewesze perioth, Kellewesze perioth.
Ocho Moy myle schwante Panike.

John Poliander escribió en 1535 sobre los sudovios que vivían cerca de Königsberg, en Prusia, mientras hablaba de la producción de ámbar, que en treinta y dos aldeas se usaba el habla de los sudinos en una franja de tierra de seis a siete millas del extremo de Samland que lleva el nombre de Sudavia. Hablaban su propia lengua, que es cercana al antiguo prusiano. Usaban el término gentaras para el ámbar y no el término samlandés (o prusiano antiguo). Gracias a este autor se sabe que los sudovios vivían separados de los samlandeses, y que los matrimonios se celebraban dentro del propio grupo y no se permitía el matrimonio mixto con la población prusiana vecina «aunque se suplicara». Al parecer mantenían obstinadamente sus tradiciones, y llevaban anillos en los dedos y en las orejas con campanillas de bronce y cinturones plateados. No importaban nada de fuera, y todo lo producían sus artesanos locales. Christoph Hartknoch informó que en 1684 todavía vivían allí sudovios.

La Constit. Synod. Evangel. de 1530 contiene la siguiente lista de deidades que todavía son adoradas por los sudovios de Samland:

"Occopirmus, Sualxtix, Ausschauts, Autrympus, Potrympus, Bardoayts, Piluuytis, Parcunas, Pecols,..."
(Hastings, p. 488)

También algunos topónimos del noreste de Polonia, el noroeste de Bielorrusia y Lituania preservan palabras del sudavio. Se conoce que el sudavio fue influido por el gótico así como por el antiguo prusiano.

Gramática editar

El sudovio tiene seis casos gramaticales: nominativo, vocativo, acusativo, genitivo, dativo y locativo y además tiene una morfología verbal compleja con varios modos gramaticales. Fue una variedad fronteriza del antiguo báltico, que mantenía varias características arcaicas que se habían perdido en el grupo báltico medio.

Véase también editar

Referencias editar

Artículos editar

  • Marija Gimbutas, The Balts. London : Thames and Hudson, Ancient peoples and places 33, 1963.
  • Peter von Dusburg, Chronicon Terrae Prussiae, in Scriptores rerum Prussicarum (ed. Max Toeppen). Leipzig: Hirzel, 1861
  • J. Endzelīns, Senprūšu valoda. – Gr. Darbu izlase, IV sēj., 2. daļa, Rīga, 1982. 9.-351. lpp.
  • V. Mažiulis, Prūsų kalbos paminklai, Vilnius, t. I 1966, t. II 1981.
  • W. R. Schmalstieg, An Old Prussian Grammar, University Park and London, 1974.
  • W. R. Schmalstieg, Studies in Old Prussian, University Park and London, 1976.
  • V. Toporov, Prusskij jazyk: Slovar', A – L, Moskva, 1975–1990.
  • V. Mažiulis, Prūsų kalbos etimologijos žodynas, Vilnius, t. I-IV, 1988–1997.
  • Schmalstieg, W. R., Armenian and Jatvingian mard: A Shared Lexical Item, Annual of Armenian Linguistics Vol. VII, 1986
  • Eckert, R., An exact correlation to apr. Kellewesze in the Russian Church Slavonic, Linguistica Baltica, 1, 1992, p179–82
  • Savukynas, B., Del M Rudnickio Galandos, Priegliaus ir Sūduvos etimologinių aiskinimų, Lietuvių kalbotyras klausimai, 6, 1963, pp 320–325
  • Witczak, K. T., Traces of Dual Forms in Old Prussian and Jatvingian in Wojciech Smoczyński and Axel Holvoet, eds, Colloquium Rruthenicum primum, 1992, pp 93–98
  • Archäologie der UDSSR: Die Finno-Ugrier und die Balten im Mittelalter, Teil II, Balten, S. 411-419, Moskau 1987
  • Gerullis, G., Zur Sprache der Sudauer-Jadwinger, in Festschrift A. Bezzenberger, Göttingen 1927
  • Lepa, Gerhard (Hrsg): Die Sudauer, in Tolkemita-Texte Nr. 55, Dieburg 1998
  • Lepa, G., Gedanken über die Prußen und ihre Lieder, in Tolkemita-Texte „25 Lieder der Sudauer“ Nr. 56, Dieburg 1999
  • Salemke, G., Lagepläne der Wallburganlagen von der ehemaligen Provinz Ostpreußen, Gütersloh, 2005, Karten 19/ 7 – 19/ 13
  • Tettau, v.: Volkssagen Ostpreußens, Litthauens und Westpreußens, Berlín 1837, S.10
  • Žilevičius, J. Grundzüge der kleinlitauischen Volksmusik, in Tolkemita-Texte „25 Lieder der Sudauer“ Nr. 56, Dieburg 1999
  • Toporov,V., ИНДОЕВРОПЕЙСКИЕ ЯЗЫКИ [Indo-European languages] Лингвистический энциклопедический словарь.[Linguistic encyclopedic dictionary] Moskva, 1990, pp 186–189
  • Illič-Svityč V., Imennaja akcentuacija v baltijskom i slavjanskom. Moskva: SSSR. 1963
  • Illič-Svityč V., Sledy isčeznuvšych baltijskich akcentuacionnych sistem. Slavjanskaja i baltijskaja akcentologija. Moskva: Nauka. 1964. pp 18–26.
  • Vytautas J. Mažiulis. "Baltic languages". Britannica Online Encyclopedia.
  • Henning, E., De rebus Jazygum sive Jazuin-gorum, Regiomonti, 1812
  • Sjoegren, A., Ueber die Wohnsitz Verhaeltnisse und der Jatwaeger, St. Petersburg, 1859
  • Sembrzycki, J., Die Nord-und Westgebiete the Jadwinger und deren Grenzen, Altpreussischeme Monatschrift, XXVIII, 1891, pp. 76–89
  • Matthews, W.K., Medieval Baltic Tribes, The American Slavic and East European Review, Vol. 8, No. 2, Apr., 1949 pp 126–136.
  • Białuński, Grzegorz, Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn, 1999.
  • Nalepa, Jerzy, Jaćwięgowie – nazwa i lokalizacja, Białystok, 1964.
  • Nalepa, Jerzy, Z badań nad jaćwieskimi relikatami onomastycznymi Połeksza, Studia linguistica slavica baltica K.-O. Falk, Lund 1966, S. 185-202.
  • Nalepa, Jerzy, Połekszanie (Pollexiani) – Plemię Jaćwięskie u północno-wschodnich granic Polski, Rocznik Białostocki, t. VII: 1966, Warszawa 1967, s. 7-33.

Bibliografía editar

  • Kapović, Mate (2008), Uvod u indoeuropsku lingvistiku (en croata), Zagreb: Matica hrvatska, pp. 96-97, ISBN 978-953-150-847-6 .
  • Catechiſmus jn Peűßniſcher ſprach, Königsberg, Hans Weinreich, 1545, p. 3
  • Hartknoch, C., Altes und Neues Preussen. Frankfurt, Königsberg, 1684
  • Būga, K., Kalba ir senovė, I, Vilnius, 1922, p. 78
  • Būga, K., Lietuvių kalbos žodynas, I, Vilnius, 1924, p. LXXV
  • Kazlauskas J., 1968, Lietuvių Kalbos Istorinė Gramatika [Historical Grammar of Lithuanian], Vilnius, 1968, p 285
  • Salys, A, Sūduviai [including Sūdovian language], Sūduvių Kampas. Liet. Enciklopedija, XXIX, Boston, USA, 1963, pp 114–126
  • Schmalstieg, W. R., Studies in Old Prussian, (1976) University Park and London, pp 17–23, 91-93, ISBN 0-271-01231-5
  • Mažiulis, V., Prūsų kalbos paminklai, t. II (1981) Vilnius, pp 62–64, 67-68.
  • Mažiulis, V., Prūsų kalbos etimologijos žodynas,t. IV, (1997) Vilnius, pp 166–167, ISBN 5-420-01406-8
  • Vidugiris, A., Zietelos Šnektos žodynas [A Dictionary of the Subdialect of Zietela.], Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1998
  • Vidugiris, A., Mikulėnienė, D, ZIETELOS ŠNEKTOS TEKSTAI. I dalis [Texts of the Zietela Subdialect. Part I], Vilnius, 2005, ISBN 9986-668-73-5 (1 dalis), ISBN 9986-668-74-3 (2 dalys)
  • Mikuleniene, D., Concerning the Influence of the Western Balts on the Accentuation System of Western Lithuanian Dialects, Acta Baltico-Slavica, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2006, vol: 30, pp 89–96
  • Naktinienė, G., Paulauskienė,A., Vitkauskas, V., Druskininkų tarmės žodynas, Vilnius 1988
  • Zinkevičius, Z., Lietuvių kalbos dialektologija, Vilnius 1994
  • Z. Zinkevičius. Lietuvių dialektologija, Vilnius 1966
  • Zinkevičius, Z, The History of the Lithuanian Language (1996) Vilnius: Mokslas pp 50–53 ISBN 5-420-01363-0
  • Zinkevičius Z. Lenkų-jotvingių žodynėlis? – Rinktiniai straipsniai. T. I. Vilnius, 2002. P. 30–60.
  • Zinkevičius Z. Nauja apie jotvingių kalbą – Rinktiniai straipsniai. T. I. Vilnius, 2002. P. 61–66.
  • Gimbutas, Marija, The Balts, (1963) London : Thames and Hudson, pp 19, 22-23, 83, 112, 126, 139, 141, 147, 159.
  • Gerullis, G., Zur Sprache der Sudauer-Jotwinger. Festschrift Bezzen-berger, 1921, p. 44
  • Hastings, J., Encyclopaedia of Religion and Ethics: Volume IX, New York: Charles Scribner's Sons, 1917, pp 488

Enlaces externos editar

  Prueba Wikipedia en Idioma sudovio en la Incubadora de Wikimedia.