Quinto Junio Rústico

cónsul romano y filósofo estoico

Quinto Junio Rústico (en latín: Quintus Iunius Rusticus) (c.90-c. 170) fue un senador romano que vivió en el siglo II, cuyo cursus honorum se desarrolló bajo los imperios de Adriano, Antonino Pío, Lucio Vero y Marco Aurelio.

Quinto Junio Rústico
Información personal
Nacimiento 100 Ver y modificar los datos en Wikidata
Fallecimiento 170 Ver y modificar los datos en Wikidata
Información profesional
Ocupación Filósofo, político, militar y profesor Ver y modificar los datos en Wikidata
Área Filosofía Ver y modificar los datos en Wikidata
Cargos ocupados
Estudiantes Marco Aurelio Ver y modificar los datos en Wikidata
Movimiento Estoicismo Ver y modificar los datos en Wikidata

Familia editar

Era hijo[cita requerida] de Quinto Junio Aruleno Rústico, consul suffectus en 92, bajo Domiciano, importante filósofo estoico, que había sufrido persecución por su oposición al absolutismo de Domiciano y había terminado por ser ejecutado por ello en 93.

Carrera editar

Junio Rústico, al igual que su padre, fue educado en el estoicismo, doctrina que conocía con la profundidad suficiente como para ser maestro de filosofía del futuro emperador Marco Aurelio.[1][2]

Su carrera pública debió comenzar al inicio del imperio de Adriano, pero, lamentablemente, su primer cargo[3]​ conocido fue el de consul suffectus en 133.[4]

Poco después, ya bajo Antonino Pío, en algún momento entre 138 y 145 fue nombrado gobernador de la provincia Hispania Citerior Tarraconensis.[5]

De vuelta a Roma, se dedicó a las labores propias de un senador de rango consular en el Senado romano y a la filosofía, momento en el que debió profundizar su tarea de maestro del futuro emperador Marco Aurelio, quien al llegar al trono decidió contar con Rústico otorgándole el raro honor de un segundo consulado, esta vez como consul ordinarius en 162 junto con Lucio Ticio Plaucio Aquilino.[6]​ Inmediatamente después, Marco Aurelio le encomendó el prestigioso cargo de Prefecto de la Urbe entre los años 163 y 167,[7][8]​ en cuyo desempeñó presidió el juicio y condena de varios mártires cristianos, entre los que destaca el del apologeta Justino en 165.[9]

Obras editar

Rústico, junto con Epicteto y el emperador Marco Aurelio, fue uno de los filósofos más conocidos del siglo II, profesando como doctrina el estoicismo, aunque, a diferencia de los otros dos autores, no conservamos ninguna de sus obras, aunque su condición de maestro de Marco Aurelio, permite entrever su pensamiento a través del de su discípulo.

Notas editar

  1. Marco Aurelio, Med. I, 7: De Rústico: el haber concebido la idea de la necesidad de enderezar y cuidar mi carácter; el no haberme desviado a la emulación sofística, ni escribir tratados teóricos ni recitar discursillos de exhortación ni hacerme pasar por persona ascética o filántropo con vistosos alardes; y el haberme apartado de la retórica, de la poética y del refinamiento cortesano. Y el no pasear con la toga por casa ni hacer otras cosas semejantes. También el escribir las cartas de modo sencillo, como aquélla que escribió él mismo desde Sinuesa a mi madre; el estar dispuesto a aceptar con indulgencia la llamada y la reconciliación con los que nos han ofendido y molestado, tan pronto como quieran retractarse; la lectura con precisión, sin contentarme con unas consideraciones globales, y el no dar mi asentimiento con prontitud a los charlatanes; el haber tomado contacto con los Recuerdos de Epícteto, de los que me entregó una copia suya. (trad. [1]
  2. HA Mar. Aurel. 3, 1-4: Tantum autem studium in eo philosophiae fuit, ut adscitus iam (in) imperatoriam tamen ad domum Apollonii discendi causa veniret. Audivit et Sextum Chaeronensem Plutarchi nepotem, Iunium Rusticum, Claudium Maximum et Cinnam Catulum stoicos, peripateticae vero studiosus audivit Claudium Severum, et praecipue Iunium Rusticum, quem et reveritus est et sectatus, qui domi militiaeque pollebat, stoicae disciplinae peritissimum; cum quo omnia communicavit publica privataque consilia, cui etiam ante praefectos praetorio semper osculum dedit, quem et consulem iterum designavit, cui post obitum a senatu statuas postulavit.
  3. Procedente de la Galia Narbonense conocemos la inscripción CIL XII 5412: I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / sacrum / Q(uintus) Iunius Q(uinti) f(ilius) Gal(eria) / Rusticus, que parece indicar algún tipo de servicio público en esta provincia, tal vez como legado del procónsul de la provincia, pero en el texto no se indica cargo alguno.
  4. Así lo indican las siguientes inscripciones:
    • CIL VI 858, Roma (Italia): [Locus adsignatus a] / [-----] / cur(atore) aed(ium) sacr(um) oper(um) loc(um) public(orum) / ded(icata?) K(alendis) Iuli(i)s / Q(uinto) Iunio Rustico et / Q(uinto) Flavio Tertu[llo] co(n)s(ulibus)
    • CIL XVI 76, Gyor (Hungría): Imp(erator) Caes(ar) divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nerv(ae) / nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) / max(imus) tr(ibunicia) pot(estate) XVII co(n)s(ul) III p(ater) p(atriae) / equit(ibus) et p[edit(ibus)] qui mil(itaverunt) in alis V et in coh(ortibus) V quae / appell(antur) I U[lpia co]ntar(iorum) et I Thr(acum) Victr(ix) et I Cann(anefatium) et I Hisp(anorum) / Ar(a)vac(orum) e[t III Aug(usta) Th]r(acum) et I Ael(ia) Gaes(atorum) oo (miliaria) sag(ittariorum) et I Ulp(ia) / Panno[n(iorum) oo (miliaria) et I Thr(acum) c(ivium) R(omanorum) e]t II Alp(inorum) et V Call(aecorum) Luc(ensium) et / sunt [in Pannonia superiore su]b Cornelio Proculo / q[uin(is) et vicen(is) plu(ribus)ve stip(endiis) emer(itis) d]im(issis) hon(esta) miss(ione) / quo[r(um) nom(ina) subscrip(ta) sunt] ips(is) lib(eris) post(erisque) eor(um) / civit(atem) [ded(it) et conub(ium) cum] uxor(ibus) quas tunc hab(uissent) / cum e[st civit(as) iis dat(a)] aut si q(ui) caelibes ess(ent) cum iis / quas [post(ea) dux(issent) dumtax(at) s]ing(uli) singulas // [a(nte)] d(iem)] VI N(onas) Iul(ias) / [Q(uinto) Flavio Tertullo Q(uinto) I]unio Rustico co(n)s(ulibus) / [alae I Ulpiae contar(iorum) oo (miliariae)] cui prae(e)st / [L(ucius) Aufidius Panther]a Sassin(a) / [ex gregale] / [Claudio Mot]ti f(ilio) Novano Helvet(io) / [et Secundo] f(ilio) eius / [descriptum et recognitum // [Imp(erator) C]aes(ar) divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nerv/ae nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) / [max(imus)] tr(ibunicia) potest(ate) XVII co(n)s(ul) II(I) p(ater) p(atriae) / equ[i]ti[b(us)] et peditib(us) qui militaver(unt) in alis V et in coh(ortibus) V / [q]uae appell(antur) I Ulpia con[t]a[r(iorum) et] I Thr(acum) Victr(ix) et I / Ca[nn(anefatium)] et I [Hisp(anorum) Ar(a)vac(orum) et III Aug(usta) Th]r(acum)] / et I Ael(ia) < G = C >aesa[t(orum) oo (miliaria) sag(ittariorum) et I Ulp(ia) P]anno[n(iorum) oo (miliaria) et I] / Thr(acum) c(ivium) R(omanorum) et] II Alp(inorum) et V Call(aecorum) Luc(ensium) et sunt] / in Pannon[ia superiore sub Cornelio Proculo] / quinis et vicen[is pluribusve stipendi(i)s emeritis di]/missis honest[a missione quorum nomina sub]/scrip(ta) sunt i[psis liberis posterisq(ue) eorum ci]/vitatem dedit et co[nubium cum uxoribus quas] / tunc habuissent cu[m est civitas iis data aut] / si qui caelibes essent c[um iis q]uas postea d[u]/xissent dumtaxat singu[li] singulas a(nte) d(iem) / {Q} VI N(onas) Iul(ias) / Q(uinto) Flavio Tertullo Q(uinto) Iunio Rustico co(n)s(ulibus) / alae I Ulpiae contar(iorum) oo (miliariae)] cui prae(e)st / L(ucius) Aufidius Panthera Sassin(a) / ex gregale / Claudio Motti f(ilio) Novano Helvet(io) / et Secundo f(ilio) eius / descriptum et recognitum ex tabula aenea / quae fixa est Romae in muro post templum / divi Aug(usti) ad Minervam // ] Menandri / [---] Severi / [---] Daphni / [---] Festi / [---] Lauri [---] Festi / [---] Hermetis
    • AE 1962, 255 = AE 1965, 28 = AE 1967, 390 = RMD I, 35 = IDR 1, 11: Gherla (Rumanía): Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) [divi] / Nervae nepos Traianus Hadrianus A[ug(ustus)] / pont(ifex) max(imus) trib(unicia) potest(ate) XVII co(n)s(ul) III [p(ater) p(atriae)] / equitib(us) et peditib(us) qui militaver(unt) in [al(is) II] / et coh(ortibus) VI quae appell(antur) Silia c(ivitum) R(omanorum) et I Tungr[or(um)] / Fronton(is) et I Ulp(ia) Britton(um) |(miliaria) et I Britann[ica] oo (miliaria) / et I Hispan(orum) et I Batavor(um) oo (miliaria) et I Aelia Gaesat(orum) / oo (miliaria) et II Britton(um) oo (miliaria) et sunt in Dacia Porolis(sensi) / sub Flavio Italico quin(is) et vicen(is) pluribus/ve stipend(iis) emeritis dimiss(is) hon(esta) mission(e) / quor(um) nomina subscripta sunt ipsis liber(is) / posterisq(ue) eor(um) civitat(em) dedit et conubium / cum uxorib(us) quas tunc habuissent / cum est civit(as) iis data aut si qui caelib(es) es/sent cum iis quas postea duxissent dum/taxat singuli singulas a(nte) d(iem) VI Non(as) Iul(ias) Q(uinto) Flavio Tertullo Q(uinto) Iunio Rustico co(n)s(ulibus) / coh(ortis) I Britannicae oo (miliariae) cui pra(e)est / Ti(berius) Claudius Fortis Capua / ex pedite / Sepenesto Rivi f(ilio) «Cornov(io)» Pannon(io) descriptum et recognitum ex tabula ae/nea quae fixa est Romae in muro post / templum divi Aug(usti) ad Minervam
    • AE 2005, 1717: [Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pontif(ex) max(imus) trib(unicia) potest(ate) XVII co(n)s(ul) III p(ater) p(atriae) iis qui militaverunt in classe praetoria Misenensi (?) quae est sub Calpu]rnio Seneca [--- stipendiis emeritis d]imiss(is) honest[a missione quorum nomina] subscript(a) su[nt ipsis liberis posteri]sq(ue) eorum civ[itate]m [dedit et conubium cum] uxorib(us) quas [tunc habuissent // [Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pontif(ex) max(imus) trib(unicia) potest(ate) XVII co(n)s(ul) III p(ater) p(atriae) iis qui militaverunt in classe praetoria Misenensi(?) quae est sub Calpurnio Seneca -- stipendiis emeritis dimiss(is) honesta missione quorum nomina subscript(a) sunt ipsis liberis posterisq(ue) eorum civitatem dedit et conubiu]m cu[m] uxorib(us) quas [tunc habuis]sent cum est c[ivitas iis data aut si qu]i caelibes esse[nt cum iis quas postea d]uxissent dum[taxat singuli singula]s a(nte) d(iem) V[I N(onas) Iul(ias) Q(uinto) F]lavio Te[rtullo Q(uito) I]unio Ru[stico co(n)s(ulibus)
    • AE 2009, 1832: [Imp(erator) Caesar divi Traian]i Parthi[ci f(ilius) divi Nervae nepos] / [T]raianus Hadria[nus Aug(ustus) pont(ifex) max(imus)] / [trib(unicia)] pot(estate) XVII co(n)[s(ul) III p(ater) p(atriae) equitib(us) et peditib(us)] / [qui militaver(unt) in a]la I et co[h(ortibus) --- quae appellantur --- et --- et I Aug(usta) Ituraeor(um) et --- et I Aug(usta) Nerv(iana) Pac(ensis) Britt(onum) oo (miliaria) et --- et sunt in Dacia inferiore sub --- quinis et vicenis pluribusve stipendiis emeritis dimissis honesta missione quorum nomina subscripta sunt ipsis liberis posterisque eorum civitatem dedit et conubium cum uxoribus] / q(uas) t(unc) hab(uissent) c[u]m est civit(as) / [iis data aut si qui ca]el(ibes) ess(ent) cum i(i)s q(uas) post(ea) / [duxissent dumtaxat si]ng(uli) singul(as) / [a(nte) d(iem) // cum uxoribus] / q(uas) t(unc) ha]/[bui]ssent c[um est civitas iis] data aut si / [qu]i caelibe[s essent cum iis qu]as postea / [d]uxissent d[umtaxat singul]i singulas / a(nte) [d(iem) ---] / Q(uinto) Flavio Te[rtullo Q(uinto) Iunio] Rustico co(n)s(ulibus) / [c]oh(ortis) I Aug(ustae) [Ituraeor(um) Pac(ensis) Britt(onum) oo (miliariae) c]ui prae(e)st / C(aius) Catel[lius ---] VCISIN [ex ----] / [--- f(ilio)] Arado [et ---] / [--- f(ilio)] eius [et ---] / [---] f(ilio) eius [et ---] / [---] fil(iae) eius / [descriptum et recognitum ex ta]bula aenea / [quae fixa est Romae in] muro post / [templum divi Aug(usti) ad M]inervam
  5. Así lo indica la siguiente inscripción:
    • AE 2003, 960 = HEp 1999, 409 = Ne Leonesa 4, La Losilla (León, España): [I(ovi)] O(ptimo) M(aximo) / [p]ro salute Imp(eratoris) Caes(aris) / [T(iti)] Aeli Hadriani Anto/[nini] Aug(usti) Pii domuiq(ue) / [ei]us Q(uintus) Iunius Rus/[tic]us co(n)s(ul) leg(atus) Aug(u)s(ti) / pr(o) pr(aetore) provinciae / [Hisp(aniae) citerioris(?)] / [-----]
  6. Así lo indican las inscripciones:
    • CIL XI 3936 = AE 2011, 374, Capena (Italia): L(ucio) Pacatio Tyranno / honorato collegi(i) / fabrum tignariorum / Romanensium ex / decreto ordinis municipi(i) / Capenatium foederatorum / conlatione facta ordinis / eiusdem municipi(i) et / Augustalium et vicanorum / item libertorum ipsius / ob merita eius / l(ocus) d(atus) d(ecreto) d(ecurionum) // Dedicata XIIII K(alendas) Oct(obres) / Iunio Rustico [II] / [Plautio] Aquilino [co(n)s(ulibus)] / [---] ludos [---] / [---]de[---] / [----]nto [
    • CIL XIV 58 = CIL 14, 59, Ostia Antica (ITalia): Positi XV K(alendas) / Febr(u)arias / Q(uinto) Iunio Rus/tico L(ucio) Plaut[io] / Aquilin[o] / co(n)[s(ulibus)] // C(aius) Caelius / (H)ermeros ant/istes huius lo/ci fecit sua / pec(unia) // C(aius) Caelius / Ermeros ant/istes huius lo/ci fecit sua / pec(unia)
    • IAM 2-1, 125 = AE 1948, 115, Sidi Ali bou Jenoun (Marruecos): Q(uinto) Iunio Rustico II L(ucio) Titio Plautio Aquilino co(n)s(ulibus) / Kal(endis) Februari(i)s / Aurelii Banasitani ex decreto splendidissi/mi ordinis Q(uintum) Claudium Ferocem Q(uinti) / filium Aeronium Montanum patronum / sibi liberisque ac posteris suis cooptaverunt / Q(uintus) Claudius Ferox Q(uinti) fil(ius) Aeronius Montanus i<d=T> / patrocinium in se recepit egerunt legati / M(arcus) Domitius Tingitanus IIvir Sex(tus) Saen(ius) Caecilianus / L(ucius) Flavius Saturninus Dec(imus) Iuvent(ius) Saturninus / Q(uintus) Iulius Martialis
  7. Temistio, Orat. XXXIV.
  8. Así lo prueban numerosas inscripciones conservadas sobre sellos ponderales:
    • CIL II 4962,2 = CIL II 6245,1 = CILA 2-1, 92 = AE 1901, 70, Sevilla (España): Ex auctoritate / Q(uinti) Iuni Rustici / pr[a]e< f = E >(ecti) ur[bis]
    • CIL V 8119,1 (Italia): Ex auctoritate Q(uinti) Iu/ni Rustici pr(a)ef(ecti) urbis
    • CIL IX 6088,1, Fermo (Italia): Ex auctor(e) / Q(uinti) Iuni Rustic[i] / praef(ecti) u[rb(i)]
    • CIL X 8068,5ª, Nápoles (Italia): Ex auct(oritate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) urb(i)
    • CIL X 8068,5b, Pompeya (Italia): X(librae) / ex auct(oritate) Q(uinti) Iuni Rustici
    • CIL X 08068,5d, Catania (Italia): ex auc(toritate) Q(uinti) Iuni Rustici praef(ecti) urb(i) v(iri) c(larissimi)
    • CIL XI 6726,01b, Poggio Renzo (Italia): Ex auctorit(ate) / Q(uinti) Iuni Rustici / pr(aefecti) urb(i)
    • CIL XI 6726,01ª, Velleia Romana (Italia): / Veleia Ex auctoritate / [Q(uinti) I]uni Rustici / praef(ecti) urb(i)
    • CIL XI 6726,01c, Bolsena (Italia): / Volsinii Ex auct(oritate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) u(rbi)
    • CIL XI 6726,01d, Urbino (Italia): Ex auct(oritate) Q(uinti) Iuni Rustici
    • CIL XI 6726,01e, Florencia (Italia): Ex auctorit[ate] // Q(uinti) Iuni Rustici // praefec/ti urb(i)
    • CIL XI 6726,01f, Florencia (Italia): Ex auctoritate Q(uinti) Iuni Rustici pr(a)ef(ecti) urbis
    • CIL XI 6726,01g, Florencia (Italia): Ex auc(toritate) Q(uinti) Iuni Rustici
    • CIL XI 6726,01h, Florencia (Italia): Ex auctor[itate] / Q(uinti) Iuni Rustici / pr(aefecti) urb(i)
    • CIL XI 8135, Perugia (Italia): Ex auct(oritate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) urb(i)
    • CIL XIII 10030,10f : Ex auctoritate Q(uinti) Iuni Rustici pr(a)ef(ecti) urbis
    • AE 1901, 245, Roma (Italia): Ex auc(toritate) Q(uinti) Iuni Rustici / praefecti urb(i)
    • AE 1908, 70, Teboursouk (Túnez): Ex auctoritate / Q(uinti) Iuni Rustici / pr(aefecti) urb(is)
    • AE 1911, 216, Bouhadjar (Argelia): Ex auctorit(ate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) urb(is) / viri clarissimi
    • AE 2016, 624, Palermo (ITlaia): Ex auc(toritate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) ur(bi)
    • AntAfr. 2018-85, Mactar (Túnez): Ex auctorit(ate) Q(uinti) Iuni Rustici pr(aefecti) u(rbi) v(iri) c(larissimi) // X(librae)
  9. Act. Ius. Martyr.

Bibliografía editar

  • V. Armin, "Iunius Rusticus 146)" RE, vol. X-1, Stuttgart, 1918, col. 1083.
  • A. Birley, Marco Aurelio. La biografía definitiva, Madrid, ed. Gredos, 2009, pp. 133-134, 142 (maestro de Marco Aurelio), pp. 219-221 (martirio de San Justino). ISBN 97884249336129
  • Richard Goulet, "Rusticus (Quintus Iunius)", Richard Goulet (ed.), Dictionnaire des philosophes antiques, vol. 5-2 (= V b), Paris, CNRS Éditions, 2012, pp. 1817-1818. - ISBN 978-2-271-07399-0


Predecesor:
Marco Antonio Híbero y Publio Mumio Sisenna
Cónsul suffectus I del Imperio Romano
junto con Quinto Flavio Tértulo

133
Sucesor:
Lucio Julio Urso Serviano (III) y Tito Vibio Varo
Predecesor:
Marco Annio Aurelio Vero César III y Lucio Elio Aurelio Vero Cómodo II
Cónsul II del Imperio Romano
junto con Lucio Ticio Plaucio Aquilino

162
Sucesor:
Marco Poncio Leliano y Aulo Junio Pastor Lucio Cesenio Sospes
Predecesor:
Quinto Lolio Úrbico
Prefecto de la Ciudad
160-167
Sucesor:
Lucio Sergio Paulo