Diferencia entre revisiones de «Eonaviego»

Contenido eliminado Contenido añadido
Semibot (discusión · contribs.)
m Bot: arreglo referencias
Línea 101:
! Occidental !! Central !! Oriental (Ancares)
|- align="center"
| animales || '''animais''' <br /> {{IPA|[äni'mäjs]}}|| '''animás''' <br /> {{IPA|[äni'mäs]}}|| '''animáis''' <br />{{IPA|[äni'mɑi̯s]}}|| '''animales''' <br />{{IPA|[änɪ'mä<small><sup>l</sup></small>es]}} ant. {{IPA|[änɪ'mɑi̯s]}}<ref>Vid. Fernández Vior, J.A., ''El habla de Vegadeo (A Veiga y su Concejo)'', Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu 1997, p. 157</ref> || animaes || '''animais''' <br />{{IPA|[ɐniˈmäjʃ]}}|| '''animales''' <br />{{IPA|[äni'mäle̞s}}]|| '''animales''' <br />{{IPA|[äniˈmäle̞s]}}
|- align="center"
| audire || '''oír''' <br />{{IPA|[o̞'ir]}}|| '''oír''' <br/>{{IPA|[o̞'ir]}}|| '''oír''' <br />{{IPA|[o̞'ir]}}|| '''ouguir''' <br /> {{IPA|[o̞w'ɣir]}} || ouuir || '''ouvir''' <br /> {{IPA|[oˈviɾ]}}|| '''ouyer''' <br />{{IPA|[o̞w'ʝe̞r}}]|| '''oír''' <br /> {{IPA|[o̞'iɾ}}]
|- align="center"
| canes || '''cans''' <br /> {{IPA|[ˈkãŋs]}} || '''cas''' <br /> {{IPA|[ˈkäs]}} || '''cais''' <br />{{IPA|[ˈkɑi̯s]}} || '''cais''' <br />{{IPA|[ˈkæi̯s]}}/{{IPA|[ˈkɑi̯s]}} || cães/<br/>cããs || '''cães''' <br /> {{IPA|[ˈkɐ̃j̃ʃ]}} || '''canes'''<br />{{IPA|[känes]}} || '''canes''' <br />{{IPA|[ˈkäne̞s]}} (perros)
|- align="center"
| equus || '''cabalo''' <br /> {{IPA|[kä'β̞älo̞]}} || '''cabalo''' <br /> {{IPA|[kä'β̞älo̞]}} || '''cabalo''' <br /> {{IPA|[kä'β̞älo̞]}} || '''cabalo/caballo''' <br/> {{IPA |[kä'β̞älo̞]}}/{{IPA|[kä'β̞äλo̞]}} * || cavalo || '''cavalo''' <br /> {{IPA|[kɐ'väɫu]}} || '''caballu''' <br /> {{IPA|[kä'β̞äλu]}}|| '''caballo''' <br /> {{IPA|[käˈβ̞äʝo̞]}}
|- align="center"
| infantam<br />/puellam || '''nena''' <br /> {{IPA|['nenä]}} || '''nena''' <br /> {{IPA|['nenä]}} || '''nena'''<br />{{IPA|['nenä]}} || '''nía''' <br /> {{IPA|['niä]}} || ninna ||''' menina''' <br /> {{IPA|[mɯ̟ˈninɐ]}}|| '''neña'''<br /> {{IPA|['ne̞ ɲä]}}|| '''niña''' <br /> {{IPA|['niɲä]}}
|- align="center"
| latrones || '''ladróns''' <br /> {{IPA|[läˈðroŋs]}} || '''ladrós''' <br /> {{IPA|[läˈðros]}} || '''ladróis''' <br /> {{IPA|[läˈðroɪ̯s]}} || '''ladróis/lladróis''' <br /> {{IPA|[läˈðroi̯s]/[λäˈðroi̯s]}} * || ladrões || '''ladrões''' <br /> {{IPA|[ɫɐˈðɾõj̃ʃ]}} || '''ỊỊadrones''' <br /> {{IPA|[ʈʂä'ðro̞nis]}} || '''ladrones''' <br /> {{IPA|[läˈð̞ɾo̞ne̞s]}}
|- align="center"
| germanum || '''irmán'''<br />{{IPA|[irˈmãŋ]}}''' ||'''irmao'''<br />{{IPA|[irˈmao̞]}} ||'''irmao '''<br />{{IPA|[irˈmao̞]}}||'''ermao'''<br />{{IPA|[ɪrˈmãw]}} || irmão ||'''irmão '''<br />{{IPA|[iɾˈmɐ̃w̃]}}|| '''hermanu'''<br />{{IPA|[erˈmänu]}}|| '''hermano'''<br />{{IPA|[e̞ɾˈmäno̞]}}
|- align="center"
| lux || '''luz'''<br />{{IPA|[ˈlus]}}|| '''luz'''<br />{{IPA|[ˈlus]}} || '''luz'''<br />{{IPA|[ˈluθ]}} || '''luz/lluz'''<br />{{IPA|[ˈluθ]/['λuθ]}} * || luz/lus || '''luz'''<br />{{IPA|[ˈɫuʃ]}} || '''ỊỊuz''' <br>{{IPA|[ʈʂuθ]}} || '''luz'''<br />{{IPA|[ˈluθ]}}
|- align="center"
| longum || '''lonxe'''<br />{{IPA|[ˈ'lonʃe]}} || '''lonxe'''<br />{{IPA|[ˈ'lonʃe]}} || '''lonxe'''<br />{{IPA|[ˈ'lɔnʃe]}} || '''lonxe/llonxe'''<br />{{IPA|[ˈ'lɔnʃe]}}/ {{IPA|[ˈλɔn'ʃe]}} * || longe || '''longe'''<br />{{IPA|[ˈɫõʒ] }}||'''ỊỊonxe'''<br />{{IPA|[ʈʂo̞nʃe]}}||'''luengo'''<br />{{IPA|[ˈlwe̞ŋgo̞]}} (largo)
|- align="center"
| quinque || '''cinco'''<br />{{IPA|[ˈsiŋko̞]}} || '''cinco'''<br />{{IPA|[ˈθiŋko̞]}}||'''cinco'''<br />{{IPA|[ˈθiŋko̞]}}||'''cinco'''<br />{{IPA|[ˈθiŋko̞]}}|| cinco ||'''cinco'''<br />{{IPA| [ˈsĩku]}}||'''cincu'''<br />{{IPA|['θiŋku]}} || '''cinco'''<br />{{IPA|[ˈθiŋko̞]}}
|- align="center"
| oculum || '''ollo''' <br />{{IPA|[ˈoʎo̞]/[ˈɔʝo̞]}} || '''ollo'''<br />{{IPA|[ˈoʎo̞]/[ˈɔʝo̞]}}||'''ollo'''<br /> {{IPA|[ˈɔʎo̞]}} || '''oyo'''<br />{{IPA|[ˈɔ<small><sup>ʎ</sup></small>ʝo̞]}} || ollo || '''olho'''<br />{{IPA|[ˈoʎu]}} || '''güeyu'''/'''güechu'''<br/>{{IPA|['weʝu]}}/{{IPA|['wetʃu]}} || '''ojo'''<br />{{IPA|[ˈo̞χo̞]}}
Línea 129:
| plenum || '''cheo'''<br />{{IPA|[ ˈt∫eo]}} || '''cheo'''<br />{{IPA|[ ˈt∫eo]}} || '''chẽo'''<br />{{IPA|[ ˈt∫ẽo]}} || '''chén'''/ '''chío'''<br />{{IPA|[ ˈt∫ᴈŋ]}}/ {{IPA|[ˈt∫ju]}} || chẽo || '''cheio'''<br />{{IPA|[ˈʃɐju]}} || '''chen'''/'''ỊỊen'''<br />{{IPA|[ˈt∫e̞n]}}/{{IPA|[ˈʈʂe̞n]}}|| '''lleno'''<br />{{IPA|[ˈʝe̞no̞]}}
|- align="center"
| trahere || '''traer'''<br />{{IPA|[trä'er]}}|| '''traer'''<br /> {{IPA|[trä'er]}}|| '''traer'''<br /> {{IPA|[trä'er]}}|| '''trer/traguer''' <br />{{IPA|['trer/trä'ɣer] *}} || trager || '''trazer'''<br />{{IPA|[tɾɐˈzeɾ]}}|| '''trayer'''<br />{{IPA|[trä'ʝe̞r}}]|| '''traer'''<br />{{IPA|[tɾäˈe̞ɾ]}}]
|- align="center"
| tu cantavisti ||'''ti cantaste(s)'''<br />{{IPA|[ti kän'täste̞(s)]}}||'''tu/ti cantaches'''<br />{{IPA|[tu kän'tätʃe̞s]}}||'''tu cantache'''<br />{{IPA|[tu kän'tätʃe̞]}}||'''tu cantache'''<br />{{IPA|[tu kän'tätʃe̞]}} ||tu cantaste||'''tu cantaste'''<br />{{IPA|[tu kɐ̃ˈtäʃtɯ̟]}}||'''tu cantasti'''<br />{{IPA|[tu kän'tästi]}}||'''tu cantaste'''<br />{{IPA|[tu känˈtäste̞]}}
|}
(*) Sónido lateral «[[ʎ]]» Desde el Porcía hasta el Navia. Sonido lateral «[[l]]» desde el Eo al Porcia.
Línea 225:
 
'''2.ª mitad del siglo XII Año 1153'''
{{cita|''...Testo uobis et concedo per suis terminis certis per termino de Menustux e inde de super ad petram de Gio a Cornu de Menyones, et ad penna de Teyxeyra, et al Pico pequeno, et allas mestas de Bouspoulim) et como uay pello regueyro a Sobrepe aa pena das ouellas, et inde in directum ad petra Vocatoria et ad aquam de Ferueça et cómodo uertitur aquam al final de Pena Leyra, na Gauia per ubi potueritis inueniere.... Ad patrem (sic) vero regis quingentos solidos boos exsoluat.''| {{citaCita publicación | autor = Floriano Llorente, Pedro | título = Colección diplomática del Monasterio de Villanueva de Oscos| |año = 1981 | publicación = Boletín del Instituto de Estudios Asturianos| |número = 102 | id = 138 | url = http://tematico.asturias.es/cultura/ridea/ConsultaBoletines/PDFs/102-06.PDF
}}<ref name=repetida_1>http://ridea.org/node/499</ref>}}
 
'''Primera mitad del siglo XIII'''
{{cita|''Cunusçuda cousa seia a quantos esta carta viren commo eu María Uicentez de Cedamona vendo a uos abbade don Guillermo de Santa María de Villa Noua d’Oscos e ao conueto desse mismo lugar quanta heredade eu aio e deuo auer en Çedamona por preço qua a mí e a uos ben prougo, conuen a saber: hun boy boon e çen solidos, preço me outorgo por ben pagada e sse mays val doo por Deus e por mina alma e de meus parentes. E de este día en deante seia tirada de nosso poder e seia metuda en no uosso e no do moestero e se alzen da mina parte ou da aldea contra esta uençon contra esta doaçon veer, aia a maldiçon de Deus e a mina e con Iudas eno inferno iasca por senpre e aa uoz del rey peyte çen morabentinos e dobre ao moestero a heredade e a carta uala por senpre. Feyta a carta en Gyo...''|{{citaCita publicación
| autor = Floriano Llorente, Pedro
| título = Colección diplomática del Monasterio de Villanueva de Oscos
| año = 1981
| publicación = Boletín del Instituto de Estudios Asturianos
| número = 102
| id = 142
| url = http://ridea.org/node/499
}}<ref name=repetida_1 />}}
 
Línea 298:
''Cantaide nenas, cantaide, /cantaide y nun teñais pena/que ven un barco de mozos/ a dous cuartos á docena''.<br />
''Si a Candeleira chora/ el inverno xa vai fora / si a candeleira rí / El inverno ta por vir ''<br />
''Alló enriba, nun, sei unde, encontrein con nun sei quen, en casa de xa me esqueice, nun me podo acordar ben.''|{{citaCita libro|apellidos=Fernández Fernández |nombre=Marcelino |enlaceautor=Marcelino Fernández Fernández |título=El Franco y su Concejo |año=1898 |páginas=112 y ss}}<ref>{{citaCita web
|url=http://www.elfranco.net/turismo/personajes5.htm
|título=Ayuntamiento de El Franco :: Turismo <!--Generado por Muro Bot. Puedes ayudar a rellenar esta plantilla-->
|añoacceso=2009
|urlarchivo=http://web.archive.org/web/http://www.elfranco.net/turismo/personajes5.htm|fechaarchivo=2 de diciembre de 2015}}</ref>
}}<br />
'''Siglo XX 1.ª mitad''' se aporta el siguiente cantar citado por García Lorca
Línea 308:
''e d'un amor que se tyama Vitorio,''<br />
''Dios que madeu, treveme llongo''<br />
''por non andar con Vitorio nel collo.'' | García Lorca, Las nanas infantiles<ref>{{citaCita web
|url=http://www.tinet.org/~picl/libros/glorca/gl001203.htm
|título=Federico Garcí Lorca: Conferencias. Las nanas infantiles <!--Generado por Muro Bot. Puedes ayudar a rellenar esta plantilla-->
|añoacceso=2009
}}</ref>}}
''(Comarca del Eo)'' {{Cita|''As laxas d'a nosa entrada tan, madeus, muito moyadas, non miou mia sogra por elas e que anuncian a xelada''<br />
''Poderan ser cuadradas y tamén alongadas mais nunca veredes cocías redondiadas'' | Labandera Campoamor, JA; Boletín de letras del Real Instituto de Estudios Asturianos nº 71, 1970<ref>{{citaCita web
|url=http://tematico.asturias.es/cultura/ridea/ConsultaBoletines/PDFs/071-10.PDF
|título=Cocinas y lareras en la Comarca del Eo
|añoacceso=1970
|autor=Labandera Campoamor, JA
}}</ref>}}
''(Castropol)''{{Cita|'' Ayer dicícheme c'hoy ''<br />
Línea 324:
'' y mañá as me decir ''<br />
'' ¿Cocéronxe xa as patacas? ''<br />
'' - Non: pero eiyes atizar candela - '' |Sela García, Alejandro; Artículo publicado en el Aldeano, 2º semestre, Castropol 1932.<ref>{{citaCita libro |título=Cousas del tempo|añoacceso=1932 |autor=Alejandro Sela García "Tío Pepe"|idioma=castellano/gallego-asturiano}}</ref>}}
'''Siglo XX 2.ª mitad'''
''(Concejo de El Franco)''
Línea 338:
''Xa verás como en chegando`l vrao, imos a'ndar de fèsta'n fèsta''<br />
''Nun vos quèro delante, iscai xa!''
|{{citaCita libro|apellidos=García García |nombre=José |título=El habla de El Franco |editorial=Bernaldo de Quirós |año=1.983 |páginas=52 y ss.}}
}}
 
Línea 351:
::: – a: vocal central abierta alargada: f1 =870 y f2 =1463 hz (FV); f1 =800 y f2 =1537 hz (GG)
::: – a anterior (velar): f1 =700 y f2 =1300 hz (FV); f1 =715 hz y f2 =1400 hz (GG)
::: – ɑ posterior (palalatal):
::• e [[vocal semicerrada anterior no redondeada|vocal semicerrada posterior]]: f1 =450 hz y f2 =1900 hz (FV)
::: – e semicerrada anterior afectada por sonido anterior: f1 =475 hz y f2 =1700 hz (GG)
Línea 931:
* Suárez Fernández, X.L.: Vocabulario de Mantaras (Tapia) "Aportaciois al Lexico Galego-Asturiano", Xeira, La Caridad, 1997.
* Zamora Vicente, ''Los gruos -uit-, -oit-, en gallego moderno. Su repartición geográfica, Boletín de Filología, XXI, 1963.''
 
 
 
[[Categoría:Idioma asturiano]]