Lenguas tunguses

grupo de lenguas habladas en el este de Siberia y Manchuria

Las lenguas tunguses (o lenguas manchú-tunguses) son un grupo de lenguas habladas en el este de Siberia y Manchuria.

Lenguas tunguses
Región Extremo Oriente
Países Rusia Rusia
ChinaBandera de la República Popular China China
Familia Lenguas tunguses
Subdivisiones tungús septentrional
tungús meridional

Subgrupos de las lenguas tunguses:

     Septentrional (Tungus)      Suroriental (Amur)

     Suroccidental (Manchú)

Clasificación interna editar

Las lenguas tunguses se dividen[1][2]​ en dos grupos:

Características comunes editar

Las lenguas tunguses fonéticamente recuerdan al grupo de lenguas altaicas (familia túrquica y mongólica) y presentan vocales redondeadas que participan en procesos fonológicos de sinarmonía vocálica. Desde el punto de vista gramatical son lenguas aglutinantes de núcleo final.

Comparación léxica editar

Los numerales en diferentes lenguas tunguses:

GLOSA Tungús septentrional Tungús sureste Tungús suroeste PROTO-
TUNGÚS
Even Evenki Negidal Oroqen Udihe Orochi Orok Ulcha Hezhen Manchú Xibe
'1' ɵmen əmun ɵmɵn umun omo omoː geːda umu əmkən əmkən əmkən *əmu-
'2' dʒɵ:r dʒuːr dʒuːl dʒuːr dʒuː dʒuː duː dʒuəl dʐuru dʂo dʐu *dʐubə(r)
'3' ɪlan ɪlan ilan ilan ila ila ila ila ilan ilɑn ilan *ilan
'4' digen dijin diɣin dijin diː diː dʒin dui dujin duin dujin *dügin
'5' tunŋan tʊŋŋa toɲŋa tʊŋŋa tuŋa tuŋa tunda tuɲdʒa sundʑa sundʑɑ sundʐa *tuɲga
'6' ɲuŋen niŋun ɲuŋun ɲuŋun ɲuŋu ɲuŋu nuŋu ɲuŋgu niŋun nyŋŋun niŋun *ɲuŋun
'7' nadan nadan nadan nadan nada nada nada nada nadan nɑdən nadən *nadan
'8' dʒapkan dʒaxʊn dʒapkun dʒapkʊn dʒapu dʒakpu dʒappu dʒakpu dʐaqun dʐoqoŋ dʐaqun *dʐakpun
*dʐapkun
'9' ujun jəjin ijəɣin jəjin jəji xuju xuju xuji ujyn ujyn ujin *xegün
'10' mɪan dʒaːn dʒaːn dʒaːn dʒaː dʒaː dʒoːn dʒua dʐuan dʐuɑn dʐuan *dʐuban

Relaciones con otras lenguas editar

El tungúsico se considera hoy en día una familia lingüística primaria. Especialmente en el pasado, algunos lingüistas han relacionado el tungúsico con las lenguas turcas y mongólicas de la familia lingüística altaica. Sin embargo, aún no se ha demostrado la existencia de un vínculo genético, en lugar de un vínculo areal. Otros han sugerido que las lenguas tungúsicas pueden estar relacionadas (quizás como un grupo externo parafilético) con las lenguas coreanas, japonesas o ainu también (ver Macro-Tungúsico).

En 2017, Martine Robbeets volvió a proponer un vínculo con las lenguas turcas y mongólicas en su "familia transeurásica" (otro nombre para el macroaltaico). Según Robbeets, el tungúsico es el más cercano a las lenguas mongólicas.[3]​ La evidencia de esta propuesta ha sido criticada por Tian. et al.[4]

A pesar de algunas similitudes entre las lenguas tungúsicas y coreanas, Alexander Vovin (2013)[5]​ considera que el tungúsico y el coreano son grupos lingüísticos separados y sin relación entre sí que comparten puntos comunes areales más que genéticos a través de la influencia mutua de Goguryeo y Jurchen entre sí.

Algunos estudiosos consideran que la lengua de los ávaros en Europa que creó el kaganato ávaro es de origen tungúsico.[6]

Referencias editar

  1. Lindsay J. Whaley, Lenore A. Grenoble and Fengxiang Li (June 1999). «Revisiting Tungusic Classification from the Bottom up: A Comparison of Evenki and Oroqen». Language 75 (2): 286-321. JSTOR 417262. doi:10.2307/417262. 
  2. Hölzl, Andreas. 2018. The Tungusic language family through the ages: Interdisciplinary perspectives: Introduction. International Workshop at the 51st Annual Meeting of the Societas Linguistica Europaea (SLE). 29 August – 1st September 2018, Tallinn University, Estonia.
  3. Robbeets, Martine (January 2017). "Austronesian influence and Transeurasian ancestry in Japanese: A case of farming/language dispersal". Language Dynamics and Change. 7: 210–251. doi:10.1163/22105832-00702005. Retrieved 2019-03-26.,
  4. Tian, Zheng; Tao, Yuxin; Zhu, Kongyang; Jacques, Guillaume; Ryder, Robin J.; de la Fuente, José Andrés Alonso; Antonov, Anton; Xia, Ziyang; Zhang, Yuxuan; Ji, Xiaoyan; Ren, Xiaoying; He, Guanglin; Guo, Jianxin; Wang, Rui; Yang, Xiaomin; Zhao, Jing; Xu, Dan; Gray, Russell D.; Zhang, Menghan; Wen, Shaoqing; Wang, Chuan-Chao; Pellard, Thomas (12 de junio de 2022), Triangulation fails when neither linguistic, genetic, nor archaeological data support the Transeurasian narrative, Cold Spring Harbor Laboratory, S2CID 249649524, doi:10.1101/2022.06.09.495471 .
  5. Vovin, Alexander. 2013. From Koguryŏ to T’amna. Slowly riding to the South with speakers of Proto-Korean. Korean Linguistics 15(2). 222–240
  6. Helimski, E (2004). "Die Sprache(n) der Awaren: Die mandschu-tungusische Alternative". Proceedings of the First International Conference on Manchu-Tungus Studies, Vol. II: 59–72.