Templo de Garni

arquitectura sacra

El templo de Garni (en armenio: Գառնու տաճար, Gaṙnu tačar) es un antiguo templo localizado en el pueblo armenio de Garni. Es la estructura mejor conservada de la Armenia precristiana, una de las atracciones turísticas más importantes de Armenia y su único templo clásico y de los Estados del Caucaso.

Templo de Garni
Monumento de Armenia
Localización
País Armenia
Ubicación Garni
Coordenadas 40°06′43″N 44°43′44″E / 40.112, 44.729
Información general
Parte de sin etiquetar
Construcción siglo Ijuliano

Fue probablemente construido por el rey Tiridates I en el siglo I d. C. como templo del dios solar Mihr. Después de la conversión de Armenia al cristianismo en el siglo IV, se transformó en residencia de veraneo de Josrovidujt, la hermana de Tiridates III. Su posible uso como tumba le hizo sobrevivir cuando otras estructuras paganas fueron destruidas. Un terremoto lo derrumbó en 1679. Fue excavado en el siglo XIX y reconstruido entre 1969 y 1975.

Ubicación editar

Está en el borde de un acantilado triangular que pasa por lo alto del barranco del río Azat y las montañas de Geghama, formando parte de la fortaleza de Garni, una de las fortalezas más antiguas de Armenia.

Historia editar

Fundación editar

Se desconoce su fecha exacta de construcción, siendo objeto de debate. Se acepta que fue construido en el 77 d C., durante el reinado de rey Tiridates I, siendo dedicado a Mihr, el dios solar Zoroastrista, presente en la mitología Armenia. [1][2][3]

Periodo cristiano editar

En el siglo IV, cuando Tiridates III proclamó el cristianismo religión estatal, se destruyeron todos los lugares de cultos paganos, perviviendo el templo de Garni por motivos desconocidos.[4]

Fue convertido en casa de verano, dentro de la fortaleza de Garni, para Josrovidujt, la hermana de Tiridates III.[5][6]​ Para ello experimentó algunos cambios, como la eliminación de los altares de sacrificios del exterior y de la estatua de culto de la cela, así como el cegado del tragaluz. Los desagües del tejado y la entrada del templo fueron transformados para permitir la conversión del edificio en morada.[7][8]

Destrucción editar

La columnata del templo fue destruida el 4 de junio de 1679 por un terremoto.[9][10][11]

Los viajeros europeos lo mencionan desde el siglo XVII, como Jean Chardin, James Morier, que no lo visitó, Robert Ker, Ker Porter y DuBois de Montperreux.[12]

Reconstrucción editar

La primera propuesta fue hecha por el arqueólogo Alekséi Uvárov en el quinto Congreso Arqueológico ruso en 1880. Sugirió reconstruirlo en Tiflis, Georgia, como defendía Montpereux, a lo que Lori Khatchadourian replicó que el plan «podría entenderse como un intento de utilizar el pasado romano de Armenia a mayor gloria de Rusia mediante la recolocación de su mayor y más icónico monumento en el centro administrativo más cercano»; el traslado no fue abordado por dificultades técnicas. El capitán J. Buchan Telfer se llevó un fragmento del arquitrabe y lo legó al Museo Británico en 1907. [18][19]

Investigadores como Nikoghayos Buniatián, Babkén Arakelián, y Nikolái Tokarski lo estudiaron y entre 1909 y 1911 Nikolái Marr dirigió su excavación.

Buniatián lo intentó reconstruir hacia 1930 y en 1949 la Academia de Ciencias de Armenia emprendió importantes excavaciones en la fortaleza de Garni centradas en el templo, que dirigió Babkén Arakelián con el historiador de arquitectura Alexander Sahinián. El 10 de diciembre de 1968, el Gobierno soviético, a propuesta de la Academia Nacional de Ciencias de la República de Armenia, aprobó el plan de reconstrucción del templo, que acometió un grupo dirigido por Sahinian en enero de 1969 y concluyó en 1975. El templo fue casi enteramente reconstruido, en un 80 % utilizando sus piedras originales que habían quedado esparcidas por los alrededores, mientras que las partes que faltaban se sustituyeron con otras de piedra blanca, para distinguirlas fácilmente de las porciones originales del edificio. En 1978 cerca del templo se levantó un monumento dedicado a Sahinian[20]

Descripción editar

El templo es de estilo helenístico, con características romanas e influencia armenia[21]

Es períptero, rodeado por un pórtico con 24 columnas jónicas, seis en cada lado menor, delantera y trasera, y ocho en los mayores, lados, pronaos, sobre un podio elevado de basalto gris local.

Exterior editar

La escalera tiene nueve[22]​ escalones inusualmente altos, de treinta centímetros de alto cada uno, el doble de lo habitual.[23]​ Cuenta con pedestales cuadrados a los lados; en ellos aparece Atlas, el titán, aguantando el templo sobre los hombros. Se cree que los pedestales fueron en su origen altares.[23]​ La cornisa tiene cabezas de león,[24]​ mientras que el friso está adornado por una línea continua de acanto y en el frontón triangular se representan plantas y figuras geométricas.[23][25]

Cela editar

 
Cela, interior del templo.

La cela tiene 7,132 metros de alto, 7,98 de largo, y 5,05 de ancho y podía acoger hasta veinte personas, por lo que era relativamente pequeña. Contaba tan solo con una estatua en su interior; las ceremonias se celebraban en el exterior.[24]​ Se iluminaba merced a la luz que atravesaba la puerta, desproporcionadamente grande, de 2,29 por 4,68 metros y un lucernario en el techo de 1,74 por 1,26 metros.[26][27]

Uso y estado actuales editar

 
Vardavar, un popular festival veraniego de origen precristiano (pagano), que se celebró cerca del templo en 2014

Atracción turística editar

 
Entrada al recinto del templo.

El templo es la estructura más significativa del periodo precristiano en Armenia y es un símbolo de esta etapa. Además, es el único edificio clásico columnado de Armenia y las repúblicas del Cáucaso, por lo que es un destino turístico desde antes de su reconstrucción y, junto con el monasterio medieval de Geghard, uno de los principales atractivos turísticos del país. En 2013, doscientas mil personas lo visitaron, incluyendo personas notables, como el presidente chipriota Demetris Christofias, la esposa del presidente polaco Anna Komorowska, el presidente austriaco Heinz Fischer, la cantante de ópera española Montserrat Caballé, el presidente griego Karolos Papoulias, Khloé y Kim Kardashian y Conan O'Brien, que filmó una danza en el templo.[28][29][30][31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42][43]

Conservación editar

El templo y la fortaleza son parte del Museo Histórico y la Reserva Cultural de Garni, que ocupa tres hectáreas y media y está gestionado por el Servicio para la Protección de Entorno Histórico y Reserva de Museo Cultural, una agencia dependiente del Ministerio de Cultura de la República de Armenia,[44]​ a la que la UNESCO otorgó el Premio Internacional Melina Mercouri por la Salvaguarda y Gestión de los Paisajes Culturales en el 2011 por «las medidas tomadas para conservar sus vestigios culturales y los esfuerzos hechos para interpretar y abrir el lugar a visitantes nacionales e internacionales.»[45][46][47][48][49][50]

 
Un ritual neopagano delante del templo

Santuario neopagano editar

Desde 1990, el templo ha sido el santuario central para el reducido número de neopaganos armenios, que realizan ceremonias anuales en el templo, especialmente el 21 de marzo, el año nuevo pagano.[51][52][53][54]​, que coincide con Nowruz, el Año Nuevo iraní, los neopaganos celebran el cumpleaños del dios del fuego, Vahagn[55]​ También celebran el festival de verano de Vardavar.[56][57]

Acontecimientos notables editar

La plaza situada delante del templo es lugar de celebración de conciertos ocasionales. En 1985 el festival de música televisado soviético Pesnya goda («Canción del Año») fue grabado en el templo.[58]​ Otro concierto importante fue el del 2 de julio del 2004 de la Orquesta de Cámara Nacional de Armenia, dirigida por Aram Gharabekián,[59]​ que contó con las obras de Aram Jachaturián, Komitas Vardapet, Edvard Mirzoyan, Strauss, Mozart, y otros compositores.[60]

 
Anverso de de un billete de cinco mil dramas (1995-2005), en el que aparece la imagen del templo.[61]

La llama olímpica de los primeros Juegos Panarmenios se prendió cerca del edificio el 28 de agosto de 1999.[62]

En otros medios editar

Fue representado en el anverso del billete de 5.000 dram, en uso entre 1995 y 2005. [63]

El templo también fue homenajeado en el marco de la Serie Numismática Provincias Armenias, emitida por el Banco Central de Armenia y que conmemora con una moneda a cada una de las regiones del país.[64]​ En la moneda de 50 dram del año 2012, correspondiente a la provincia de Kotay'k, es posible apreciar el Templo de Garni como protagonista en su anverso.[65]​ Fueron acuñadas sólo 60.000 piezas y el material escogido fue el acero con un baño de latón.[66]

Incidentes editar

El 25 de septiembre de 2014, Maksim Nikitenko, un turista ruso de 20 años pinto con espray la frase "В мире идол ничто", que puede traducisrse como "en el mundo un ídolo no es nada".[67][68][69]​ La pintura fue limpiada días más tarde.[70]​ El Servicio Estatal para la Protección Histórica y Cultural demandó civilmente a Nikitenko en febrero de 2015, pidiendo 839,390 drams (cerca de 2.000 euros), para arreglar los daños.[71]​En abril de 2015 el tribunal de la provincia de Kotayk' ordenó su detención durante dos meses, multándole con la cantidad solicitada.[72]

Referencias editar

  1. Fetvadjian, Arshag (1964). «Architecture in Armenia». En Kurkjian, Vahan, ed. A History of Armenia. New York: Armenian General Benevolent Union of America. p. 426].  |editor= y |apellido-editor= redundantes (ayuda)
  2. Field, Henry; Price, Kathleen (1950). «Archaeological News, Russia». American Journal of Archaeology 54 (4): 427. doi:10.2307/501010. 
  3. «A Fresh Look at the Ionic Building at Garni». Revue des Études Arméniennes (XVI). 1982. 
  4. Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. 2001. p. 62. ISBN 0-226-33228-4. «a large Ionic building usually taken for a temple but whose survival, and the fact that in the seventh century a church was built next to it rather than in its place, suggests that it was more likely the tomb of one of the Roman-appointed kings of Armenia, perhaps Tiridates I (51–60; 63-p. 75) or Sohaimos of Emesa (140–160).» 
  5. Russell, 1987, p. 269.
  6. Tananyan, 2014, p. 31.
  7. Arakelian, B.N.; Karakhanian, G.H. (1962). Գառնի. 1949-1956 պեղումների արդյունքները [Garni. Volume III: Results of excavations of 1949-1956] (en armenio). Yerevan: Armenian SSR Academy of Sciences Publishing. p. 45. 
  8. Tananyan, 2014, p. 32.
  9. Երևանի պատմությունը (1500–1800 ԹԹ.) [History of Yerevan (1500-1800)] (en armenio). Yerevan State University Press. 1979. p. 327. «...երկրաշարժը տեղի է ունեցել 1679 թվականի հունիսի 4-ին։». 
  10. Guidoboni, E.; Haroutiunian, R.; Karakhanian, A. (2003). «The Garni (Armenia) large earthquake on 14 June 1679: a new analysis». Journal of Seismology (Kluwer Academic Publishers) 7 (3): 302. doi:10.1023/A:1024561622879. 
  11. «The medieval earthquakes of the Armenian Plateau and the historic towns of Ayrarat and Shirak (Dvin, Ani, Erevan)». Annali di Geofisica (Italian National Institute of Geophysics) 38 (5–6): 721. 1995. 
  12. Morier, James (1818). A second journey through Persia, Armenia, and Asia Minor, to Constantinople, between the year 1810 and 1816. London: Longman. p. 339–340. 
  13. Porter, 1821, p. 624.
  14. Khatchadourian, 2008, p. 252.
  15. Porter, 1821, p. 627.
  16. Strzygowski, 1918, p. 13.
  17. Strzygowski, 1918, p. 344.
  18. Arakelyan, Babken (1968). «Excavations at Garni, 1949–1950». En Alekseyev, Valery, ed. Contributions to the archaeology of Armenia. Cambridge, Massachusetts: Peabody Museum of Archaeology and Ethnology. p. 22. «The temple is peripteral, built on a high podium, with 24 Ionic columns, 6 in front and back and 8 at each side; the corner columns are listed twice. It is constructed of gray basalt quarried at Garni.» 
  19. Der Nersessian, Sirarpie (1969). The Armenians. New York: Praeger. p. 99. «The monuments of Garni are the only vestiges of the pagan architecture of Armenia known to us. [...] The most important ruins are those of the temple built during the reign of Trdat I, shortly after ad 66, and which had survived until it was destroyed by an earthquake in 1679.» 
  20. Donabédian, Patrick (2012). «Les architectes de l’Arm´enie m´edi´evale usaient-ils de dispositifs parasismiques ?». Revue des Études Arméniennes (en francés): 172. «On pourrait en dire autant du temple antique de Garni, dont une partie des maçonneries a été jetée dans le ravin lors du séisme de 1679 (puis remontée avant sa reconstruction en 1969-75 par Alek‘sandr Sahinyan).» 
  21. Sahinyan, Alekʻsandr (1983). Gaṛnii antik kaṛuytsʻneri chartarapetutʻyuně [Architcture of the ancient structures of Garni]. Armenian SSR Academy of Sciences Publishing. p. 235. «Thus, peripteral composition of the Garny temple as a product of the architectural-constructional art of the Hellenistic period, by its entire structure resembles the Urartian temple of Musasir (IX с. В. C).» 
  22. Tananyan, 2014, p. 33.
  23. a b c Tananyan, 2014, p. 38.
  24. a b Tananyan, 2014, p. 39.
  25. «Fragment of a carved black basalt frieze». British Museum. 
  26. «Храм Гарни и монастырь Гехард, Армения». ru-travel.livejournal.com (en ruso). 31 de octubre de 2013. «Если здесь когда-то и проводились кровавые ритуалы, то больше 20 человек внутри храма при этом не присутствовали.» 
  27. Tananyan, 2014, pp. 38-39.
  28. Holding, Deirdre (2014). Armenia: with Nagorno Karabagh (4th edición). Bradt Travel Guides. p. 40. ISBN 9781841625553. «By far the best known pre-Christian building is the sole-surviving example of Graeco-Roman architecture in Armenia, built at Garni...» 
  29. Stokes, Jamie, ed. (2009). «Armenians». Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Infobase Publishing. p. 62. ISBN 9781438126760. «Despite the dearth of surviving pre-Christian architecture, several sites have allowed archaeologists to learn something about the general pattern of pre-Christian building in Armenia. The most important of these is the site at Garni...»  |editor= y |apellido-editor= redundantes (ayuda)
  30. Karanian, Matthew (8 de mayo de 2013). «Beyond Geghard And Garni». «First-time travelers to Armenia seem to always end up at Echmiadzin, Khor Virap, Geghard, and Garni.» 
  31. «The number of foreign tourists visiting Armenia expected to surge to one million». ARKA News Agency. ARKA News Agency. 30 de junio de 2014. «Foreign tourists usually visit the pagan temple of Garni, Geghard Monastery, Holy Etchmiadzin and Lake Sevan.» 
  32. «Գառնի-Գեղարդ. Հայաստանի մարգարիտները՝ իրենց գույներով». Radio Free Europe/Radio Liberty (en armenio). Radio Free Europe/Radio Liberty. 16 de mayo de 2012. 
  33. «Crime of Culture: Government Neglect and New Café Ensure that Garni Will Never Become a UNESCO World Heritage Site». 21 de febrero de 2014. Archivado desde el original el 16 de octubre de 2016. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  34. «With warm feelings and bright impressions». 8 de julio de 2009. 
  35. «Rita Sargsyan and First Lady of Poland Anna Komarowska visited Garni». Office to the President of the Republic of Armenia. 28 de julio de 2011. 
  36. «Ավստրիայի նախագահ Հեյնց Ֆիշերի այցը Գառնու տաճար և Գեղարդի վանք». PanARMENIAN.Net (en armenio). PanARMENIAN.Net. 27 de junio de 2012. 
  37. Ghazanchyan, Siranush (12 de junio de 2013). «Montserrat Caballe visits Garni Temple and Geghard Monastery». Public Radio of Armenia. Public Radio of Armenia. 
  38. «Greek President arriving in Armenia on state visit». 29 de septiembre de 2014. Archivado desde el original el 18 de mayo de 2019. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  39. «International Press Coverage of Kim Kardashian’s Visit to Armenia». 10 de abril de 2015. Archivado desde el original el 18 de abril de 2015. Consultado el 13 de junio de 2018. «On April 9, Kim and Khloe Kardashian visit several sites in Yerevan and later went to the historic sites of the first century A.D. Garni Temple and Geghard Monastery...» 
  40. «Conan O’Brien visits Armenia». 13 de octubre de 2015.  Facebook photo
  41. «Conan Dances At The Garni Temple - CONAN on TBS». Team Coco on YouTube. 18 de noviembre de 2015. 
  42. «Show Schedule». teamcoco.com. 17 de noviembre de 2015. Archivado desde el original el 13 de junio de 2018. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  43. «#ConanArmenia Scores 1.3 Million Viewers». 19 de noviembre de 2015. Archivado desde el original el 25 de diciembre de 2015. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  44. «Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակ». arlis.am (en armenio). Armenian Legal Information System. 24 de diciembre de 2003. Archivado desde el original el 12 de enero de 2015. 
  45. «Armenian and Palestinian sites share 2011 cultural landscape prize». unesco.org. UNESCOPRESS. 12 de mayo de 2011. 
  46. Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2000). The Heritage of Armenian Literature: From the Oral Tradition to the Golden Age. Detroit: Wayne State University Press. p. 80. ISBN 9780814328156. «The obliteration of pagan vestiges was so complete that almost no architectural remains or temple records have survived ... The only exception is the Temple of Garni...» 
  47. «"Գառնի" պատմա- մշակութային արգելոց-թանգարան ["Garni" Historical-Cultural Museum-Reservation]». hushardzan.am (en armenio) (Service for the Protection of Historical Environment and Cultural Museum-Reservations, Ministry of Culture of the Republic of Armenia). Archivado desde el original el 13 de febrero de 2018. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  48. Smith, Adam T. (2012). «'Yerevan, My Ancient Erebuni': Archaeological Repertoires, Public Assemblages, and the Manufacture of a (Post-)Soviet Nation». En Charles W. Hartley, G. Bike Yazicioğlu, Adam T. Smith, ed. The Archaeology of Power and Politics in Eurasia: Regimes and Revolutions. Cambridge University Press. p. 65. ISBN 9781107016521. «the unique temple-tomb at Garni, just east of Yerevan – the only Greco-Roman colonnaded building anywhere in the Soviet Union.» 
  49. Piruzyan, S. A. (2011). «Effects of multifocus earthquakes on seismic motion». Seismic Instruments 47 (2): 118. doi:10.3103/S0747923911020071. «1679 Yerevan (Garni) earthquake (M = 7.0, I = 9). The focus was located near Garni village, which is 20 km east of Yerevan. Historian eyewitnesses wrote a very detailed description of the event’s consequences, which were catastrophic in Yerevan and the settlements closest to the epicenter. The pagan Trdata Temple in Garni village was destroyed. This temple had been built in the 1st century and had a traditional ancient construction, namely, a massive floor supported by 12 stone columns placed along the perimeter of an elevated podium. The columns could not withstand the repeated quakes, and the entire colonnade of the temple collapsed.» 
  50. Alberini, Anna; Longo, Alberto (2006). «Combining the travel cost and contingent behavior methods to value cultural heritage sites: Evidence from Armenia». Journal of Cultural Economics (Springer Science+Business Media) 30 (4): 293. 
  51. Antonyan, Yulia. «"Արորդիների ուխտ"` նեոհեթանոսությունը Հայաստանում [Neopaganism in Armenia]». religions.am (en armenio). Religions in Armenia. Archivado desde el original el 30 de marzo de 2017. Consultado el 13 de junio de 2018. «Հայաստանում պահպանված և 1975թ. վերականգնված մինչքրիստոնեական Միհր աստծու տաճարը Գառնիում վերածվեց նեոհեթանոսների ծիսակատարությունների հիմնական վայրի:». 
  52. Aitamurto, Kaarina; Simpson, Scott (2014). «Sacred Landscapes». Modern Pagan and Native Faith Movements in Central and Eastern Europe. Routledge. ISBN 978-1844656622. 
  53. «"Reconstituting" Religion: Neo-Paganism in Armenia. Summary». Laboratorium: Russian Review of Social Research (Saint Petersburg) (1). 2010. ISSN 2078-1938. Archivado desde el original el 11 de enero de 2015. 
  54. «Ամանորը և Վահագնի ծնունդը՝ մարտի 21-ին» (en armenio). 19 de marzo de 2011. «Արորդիների ուխտը 1990–ից ի վեր Ամանորն ավանդաբար տոնում է Գառնիի տաճարում: Այս տարի նույնպես Ամանորի ծիսակատարությունը կսկսվի մարտի 21-ի կեսօրին՝ Գառնիում:». 
  55. Melkumian, Hrach (21 de marzo de 2002). «Pagan Cult Marks Ancient Festival». RFE/RL. RFE/RL. 
  56. «Armenian Festival Combines Paganism and Nationalism». Open Society Institute. 26 de julio de 2007. Archivado desde el original el 14 de junio de 2018. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  57. «Vardavar Celebrations in Garni». 8 de julio de 2013. 
  58. Kozachenko, Tatyana (7 de febrero de 2012). «Древние храмы из камня в Каменной стране [Ancient stone temples in the Stone country]». Vokrug sveta (en ruso). 
  59. «Nature Worship: Sounds and sights make a special night in Garni». 2 de julio de 2004. 
  60. «Բացօթյա համերգ Գառնիում» (en armenio). 26 de junio de 2004. «Կկատարվի Արամ Խաչատրյան, Կոմիտաս-Ասլամազյան, Էդվարդ Միրզոյան, Շտրաուս, Մոցարտ եւ այլն:». 
  61. «Banknotes out of Circulation - 5000 drams». Central Bank of Armenia. 
  62. «First Pan Armenian Game’s Torch to Be Lit in Garni». 28 de agosto de 1999. 
  63. Petrosyan, Hamlet (2001). «Symbols of Armenian Identity: The Temple». En Abrahamian, Levon; Sweezy, Nancy, ed. Armenian Folk Arts, Culture, and Identity. Bloomington: Indiana University Press. p. 43. ISBN 9780253337047. «The only surviving Hellenistic temple, the wonderful ionic-columned temple of Garni was built in the 1st century AD and dedicated to the sun god, Mithra (Mihr in Armenian).» 
  64. «Banco Central de Armenia - Monedas conmemorativas». 
  65. «50 dram 2012 - Kotayk, Armenia - Valor de moneda - uCoin.net». es.ucoin.net. Consultado el 15 de noviembre de 2023. 
  66. «50 Dram, Armenia». en.numista.com (en inglés). Consultado el 15 de noviembre de 2023. 
  67. «Iravunk: Investigation into Russian tourist case continues». 3 de octubre de 2010. 
  68. (en ruso). 26 de septiembre de 2014 http://www.gazeta.ru/social/news/2014/09/26/n_6512765.shtml.  Falta el |título= (ayuda)
  69. (en armenio). 26 de septiembre de 2014 http://www.a1plus.am/1339834.html.  Falta el |título= (ayuda)
  70. «Copia archivada» (en armenio). 1 de octubre de 2014. Archivado desde el original el 31 de octubre de 2014. Consultado el 13 de junio de 2018. 
  71. «Армения потребовала более $1700 c осквернившего языческий храм россиянина». Interfax (en ruso). Interfax. 11 de febrero de 2015. 
  72. «Гражданин России, исписавший краской храм в Армении, отделался штрафом». REGNUM News Agency (en ruso). REGNUM News Agency. 17 de abril de 2015. 

Bibliografía editar